فواید صلح عمرا برای تقسیم ارث

برای درک صلح عمرا و شناخت مزایا و فوائد آن، باید ابتدا با مفهوم صلح و همچنین صلح عمرا آشنا شویم. صلح به هر توافقی می­گویند که در ذیل عقود دیگر مانند بیع، اجاره، تقسیم ارث و غیره نباشد. بلکه تنها توافقی است بین توافق­ کنندگان، و صلح امری، صلحیست که به طول عمر شخص مربوط است. به این شکل که در طول حیات او، مالکیت دارایی ­های مورد صلح برای اوست و می­تواند از آن بهره­ مند شود و پس از آن به شخصی که با او صلح می­رسد.

صلح عمری قرار دادیست که بسیار می­تواند منعطف باشد و مسائل متعددی را در خود جای دهد که طبق توافق اشخاص متفاوت است. برای مثال، مالک می­تواند زمانی را در قرار داد صلح ذکر کند که امکان پس گرفتن قرار داد را داشته باشد و طبق خواست خودش می­تواند برای این امر مهلت مشخصی طرح کند یا آن را تا پایان عمر خود قرار دهد. همچنین مورد صلح عمری هم می­تواند از اموال منقول و هم از اموال غیر منقول باشد و از این حیث محدودیتی در نوع مال صلح شده وجود ندارد. در قرارداد صلح­نامه، به کسی که مال خود را صلح می­کند، مصالح و به کسی که مال صلح­شده را دریافت می­کند، متصالح می­گویند. از شرایط مهم صلح عمرا این است که طرفین صلح عاقل و بالغ باشند و همچنین هر دو طرف به انجام صلح راضی باشند.

تفاوت صلح عمری و وصیت

بسیاری از افراد برای اینکه میراثشان آن­گونه که مورد نظر خودشان است، بین وراث تقسیم شود، پیش از مرگ خود به دنبال راه ­هایی می­گردند. برخی افراد سراغ تنظیم کردن وصیت نامه می­روند، اما از آنجایی که تقسیم ارث در اسلام دارای قوانین و احکام مشخصی است، با تنظیم وصیت نامه، فرد تنها اختیار در تعیین تکلیف کردن یک سوم از دارایی خود را دارد و چنانچه مالی از او، بیش از یک سوم دارایی­اش باشد، جزو وصیت محسوب نشده و در تقسیم و مالکیت آن پیچیدگی­ هایی به وجود می­آید.

اما با استفاده از صلح عمری مالک با هر شخصی که بخواهد می­تواند صلح کند و پس از مرگ خود، مال مورد نظر را به مالکیت او در آورد. صلح عمری برای بسیاری از میراث گذاران، بهترین راه حل برای تقسیم اموالشان طبق خواسته ­ی خودشان است.

فواید صلح عمرا

صلح عمرا، به غیر از این که امکان تقسیم اموال را به پیش از مرگ به افراد می­دهد. فواید دیگری نیز دارد که پیرامون آن­ها توضیح می­دهیم:

• نخست اینکه با صلح عمرا می­توان مالی را به شخص دیگری منتقل، اما منافع آن را حفظ کرد. به این صورت که مال الصلح به نام شخص دیگر در می­آید اما منافع آن و حق استفاده از آن تا پابان عمر نزد صاحبش (مصالح) باقی می­ماند.
• کسی که با دیگری بر سر اموالش صلح می­کند، می­تواند تا پایان عمرش و یا تا موعد معلوم، صلح خود را پس بگیرد و قرارداد صلح را باطل کند.
• برخلاف گفته­ های کلامی و حتی وصیت نامه که پس از مرگ شخص، درباره­ی صحت و اصالت آن بسیار شک می­شود و موجب دردسرها و درگیری بین وراث می­گردد، صلح عمرا دارای سندی رسمی است که در دفاتر ثبت اسناد ثبت شده و به هیچ وجه قابل تشکیک نخواهد بود.
• در بسیاری از موارد دیده شده است که فرزندی زودتر والدین خود فوت می­کند و به همین دلیل قانونا فرزندان او ارثیه­ای از پدربزرگ خود نخواهند برد. اما با وجود قرارداد صلح عمری، با مرگ متصالح، منافع قرارداد به وراث او منتقل می­شود. در نتیجه چنانچه والدی مالی را به نام فرزندش صلح عمری کند، با مرگ فرزند، برخلاف روند تقسیم ارث، مال به نوه ­های او خواهد رسید.
• با صلح عمرا به هیچ وجه تا پیش از زمان فوت مصالح، مال الصلح جزو اموال متصالح محسوب نمی­شود و به هیچ وجه اجازه­­ی استفاده از آن را ندارد و حتی هیچ مرجع قانونی­ای نمی­تواند آن را توقیف نماید.

هزینه­های تنظیم سند صلح عمرا

صلح عمری نیز مانند هرگونه سند دیگری مدارکی خاص لازم دارد که باید تهیه شود و همچنین هزینه­ ی تنظیم سند، که این هزینه هر ساله متفاوت است و می­تواند با پرس و جو از دفاتر ثبت اسناد رسمی از آن آگاه شوید. همچنین از زمانی که صلح عمرا معقود می­شود، هزینه ­های اساسی (مانند مالیات سالانه، عوارض شهرداری و …) مال قانوناً بر عهده­ ی متصالح و هزینه­ های مصرفی (هزینه ­ی قبوض، شارژ) بر عهده­ ی مصالح است.

مالیات بر صلح عمرا

صلح عمرا در زمان انتقال منافع از مصالح به متصالح یعنی پس از فوت مصالح، دارای مالیاتی است که در ماده ۱۲۲ قانون مالیات­ های مستقیم به آن اشاره شده است. مالیات­ های صلح عمری عبارتند از:

• پنج درصد از ارزش ملک به عنوان مالیات برای نقل و انتقال قطعی ملک
• دو درصد از ارزش مال به عنوان انتقال حق واگذاری.

چنانچه برای مال الصلح در صلح­نامه ارزشی مشخص نشده باشد، بنا به ارزش روز اموال متشابه آن توسط کارشناسی، قیمتی برای آن تعیین می­گردد که مالیات­ ها بر اساس آن اخذ خواهد شد.

عقد صلح یکی از انواع عقد سنتی در قانون مدنی می باشد که به عنوان یکی از عقود رایج در دفاتر اسناد رسمی منعقد می گردد.این عقد بر اساس نظر قانونگذار می تواند به اشکال متفاوتی منعقد گردد. به این صورت که چنانچه اشخاص نخواهند یا نتوانند عقود دیگر از جمله بیع، اجاره ، مشارکت و..را با همان عنوان منعقد نمایند، می توانند از قالب عقد صلح استفاده نمایند. یکی از انواع عقد صلح، عقد صلح از نوع عمری می باشد که ترکیبی از حق انتفاع (عقد انتفاع) و عقد صلح می باشد با این توضیح که شخصی حق مالکیت خود بر مالی را به دیگری منتقل می نماید، اما حق استفاده و بهره برداری از آن را تا پایان عمر برای خود محفوظ نگاه می دارد.

به عنوان مثال فرض کنید پدربزرگی که نوه خود را خیلی دوست دارد و با وی رابطه عاطفی نزدیکی دارد، قصد دارد آپارتمان خود را به وی منتقل نماید اما از طرفی نگران این است که نوه پس از فوت وی همسرش (مادربزرگ) را از آپارتمان مذکور بیرون بیاندازد، در این صورت برای اینکه بتواند هر دو مصلحت را با هم حفظ نماید دست به یک عمل حقوقی همراه به احتیاط و دور اندیشی می زند به این صورت که همزمان مالکیت آپارتمان مورد بحث  را از طریق عقد صلح به نوه خود منتقل می نماید در عین حال منافع آن را تا پایان عمر مادربزرگ برای وی قرار می دهد، در این صورت تا زمانی که مادربزرگ زنده باشد می تواند از منافع ملک مذکور بهره ببرد و پس از فوت منافع آن برای نوه خواهد بود.در این مثال پدربزرگ که مالک آپارتمان می باشد مصالح نامیده می شود  و متصالح نیز نوه وی می باشد که عقد صلح به نفع وی منعقد گردیده است .

توجه نمائید که چنین قراردادهایی اصولاً بین اشخاص منعقد می گردد که دارای رابطه خویشاوندی بوده و معمولاً بطور رسمی در دفاتر اسناد رسمی منعقد می گردد بدیهی است که چون چنین قراردادی بطور رسمی منعقد می گردد دارای اعتبار کامل بوده و پس از فوت مالک یا مصالح در برابر وراث قابل استناد می باشد.از طرف دیگر با توجه به اینکه این قرارداد مطابق قانون مدنی منعقد می گردد، مقررات حاکم بر آن همان مقررات قانون مدنی می باشد و چنانچه دادگاه ها بخواهند به اختلافات راجع به چنین قراردادی رسیدگی نمایند بر اساس قانون مذکور رسیدگی و رأی صادر می نمایند.