جرم قتل

قتل 

قتل عمد چیست

طبق ماده ۲۹۰ قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۲ که تعریف قتل عمد در۴ بند و ۲ تبصره بیان شده است. بر اساس این ماده ۴ حالت برای قتل عمد می توان در نظر گرفت:
۱- شخص قصد کشتن مقتول را دارد اعم از اینکه فعل یا عمل مرتکب کشنده باشد یا نباشد که در این حالت صرف قصد کشتن مهم است و فعل شخص الف باید عرفا کشنده باشد یعنی تشخیص آن با عرف می باشد.
۲- شخص بدون قصد کشتن مجنی علیه( مقتول) فعل یا رفتاری را انجام دهد که عرفا کشنده یا مرگ آور است و منجر به قتل شود این نوع قتل در نزاع و دعوای خیابانی بسیار دیده می شود در این نوع قتل علم و آگاهی شخص (قاتل) نسبت به کشنده بودن عمل خود اهمیت دارد.
۳- مرتکب نه قصد کشتن دیگری دارد و نه رفتار و فعل او عرفا کشنده است اما چون مجنی علیه ( مقتول) دارای وضعیت خاص مثل بیماری ، پیری و.. یا هر وضعیت دیگرو یا به علت خاص مکانی یا زمانی است، به لحاظ عرفی کشنده و سبب قتل می شود.اصل بر عدم علم و آگاهی مرتکب به وضعیت خاص مجنی علیه است و باید ثابت شود که مرتکب وضعیت خاص مجنی علیه را می دانسته و انجام چنین عملی سبب مرگ او می شود در غیر اینصورت قتل واقع شده عمدی نیست.
۴- مرتکب قصد انجام جنایتی را دارد بدون اینکه فرد یا جمع معینی هدف او باشد در نهایت جنایت مقصود یا شبیه آن اتفاق بیفتد مثل بمب گذاری در اماکن عمومی.

مجازات قتل عمد

قانونگذار برای قتل عمد در ۴مورد ذکر شده دو نوع مجازات تعیین نموده است:

قصاص

اولین و شدیدترین مجازات برای قتل عمد قصاص است که طبق ماده ۳۸۱ قانون مجازات اسلامی مصوبه ۱۳۹۲ مجازات قتل عمدی در صورت تقاضای ولی دم و وجود سایر شرایط مقرر در قانون ، قصاص می گردد.

دیه

در صورت رضایت اولیای دم به جای قصاص دیه جایگزین می شود. طبق قانون دیه ظرف مدت یکسال قمری به اولیای دم پرداخت شود که علاوه برآن در صورت عدم قصاص ، به مجازات حبس ۳ تا الی ۱۰ سال محکوم می گردد.

جرم قتل شبه عمد

مطابق ماده ۲۹۱ قتل شبه عمد دارای سه حالت است:
۱- مرتکب قصد رفتاری را نسبت به مجنی علیه داشته ولی قصد جنایت واقع شده را نداشته باشد . این حالت مصداق معروف و بارز قتل غیرعمدی را بیان می کند. در جرایم عمدی رفتار مجرمانه باید منتهی به نتیجه (قتل) شود و مرتکب علاوه بر قصد رفتار مجرمانه، قصد حصول نتیجه (قاتل) را هم داشته باشد ولی اگر فقط قصد رفتار مجرمانه وجود داشته باشد، قتل غیرعمدی به حساب می آید .
۲- مرتکب نسبت به مقتول قصد کشتن او را داشته و نه رفتارش عرفاً کشنده بوده ولی نسبت به موضوع جهل داشته است. به عنوان مثال شخص الف قصد داشته رفتاری نسبت به حیوان یا شی انجام دهد بعداً خلاف آن معلوم می شود که اشتباه کرده و موضوع در حقیقت انسان بوده نه شی یا حیوان. مثل اینکه شکارچی به گمان اینکه سیاهی از دور، حیوان است به سوی آن شلیک کند اما معلوم شود که انسان است.
۳- شخص مرتکب تقصیر می شود و این تقصیر ممکن است در اثر بی احتیاطی- بی مبالاتی و عدم رعایت مقررات و عدم داشتن مهارت باشد ودراینجا شخص مرتکب نه قصد کشته را دارد و نه رفتارش عرفاً کشنده است. به عنوان مثال تصادفات رانندگی.
مجازات جرم قتل شبه عمد: بدلیل عمدی نبودن مجازات قصاص منتفی می شود مجازات قتل شبه عمد پرداخت دیه توسط خود مرتکب است علاوه بر پرداخت دیه مجازات حبس (در تصادفات رانندگی) محکوم می گردد.

 قتل توسط کودک ( خطای محض ) 

این نوع قتل در ماده ۲۹۲ ق.م اسلامی در ۳ بند تعریف شده است. این حالت در مواردی رخ می دهد که متهم قصد رفتار فیزیکی و نتیجه مجرمانه را ندارد.
۱- قتل در حال خواب یا بیهوشی
۲- قتل به وسیله صغیر و مجنون
۳- ارتکاب جرم در اثر اشتباه و خطاء شخص: مثل اینکه شخص تیری را به قصد شکار رها می کند اما به انسان اصابت می کند.
نکته) در حالت (۱) و (۳) مرتکب هر گاه آگاه و متوجه باشد که رفتار او نوعاً باعث جنایت بر دیگری می شود جرم قتل عمد محسوب می شود.

فرق جرم قتل شبه عمد با خطای محض

۱- در تقل خطای محض، خطا و اشتباه در فعل و رفتار و نتیجه ای که حاصل می شود صورت میگیرد یعنی شخص قصد رفتار کشنده و نتیجه مجرمانه (قتل) را ندارد.
اما در قتل شبه عمد، خطا در نتیجه رخ می دهد. به این معنی که شخص مرتکب قصد رفتار دارند ولی نسبت به مضوع جاهل است.
۲- در قتل شبه عمد، ریه توسط شخص (مرتکب) پرداخت می شود ولی در خطای محض دیه برعهده عاقله ی مرتکب می باشد.
مجازات قتل خطای محض: صرف پرداخت دیه توسط عاقله مرتکب به اولیاء دم می باشد که منظور از عاقله مرتکب خویشان مبنی که به ترتیب طبقاتی ارثی (پدر، پدر بزرگ، فرزند مشترک و برادر و عمو و دایی) می باشند.

نحوه طرح شکایت برای اتهام جرم قتل

ابتدا شاکی (اولیای دم مقتول) دعوا را در دادسرا محل وقوع جرم مطرح می نمایند بازپرس بعد از انجام تحقیقات لازم و تعقیب متهم پرونده قتل را به جریان می اندازد. پرونده به دادگاه ارجاع داده میشود که پس از بررسی های لازم در صورت محکوم شدن متهم به جرم قتل مجازات کیفری وی تعیین می شود. شاکی و متهم هر دو باید برای دفاع از خود در دادگاه وکیل داشته باشند. وکیل متخصص در امور کیفری توانایی ارائه مشاوره حقوقی به طرفین دعوا در خصوص قتل عمد، شبه عمد و خطای محض
به بهترین نحو ممکن را دارد.

مراحل رسیدگی در قتل عمد:

پرونده ابتدا در دادسرا مطرح شده و در صورت صدور قرار مجرمیت برای متهم به دادگاه می رود. رأی دادگاه در هر صورت قابل تجدیدنظر است. رأی دادگاه تجدیدنظر نیز قابل فرجام خواهی است. بنابراین در قتل عمد رسیدگی به پرونده سه مرحله ای می باشد.