قاچاق اعضای بدن انسان
قاچاق اعضای بدن موضوعی متفاوت از قاچاق انسان و به منظور برداشت عضو می باشد ، با خرید و فروش غیر قانونی اعضای انسانی همانند یک کالا و در برابر منفعت مالی و مادی مرتبط است. وقوع این پدیده در پرتو وسایل نامشروعی چون فریب ، اجبار ، سوء استفاده از قدرت یا وضعیت آسیب پذیری اشخاص و… است . قاچاق اعضای بدن معمولا به شکل سازمان یافته و حرفه ای با دخالت کارکنان پزشکی ارتکاب می یابد و محدود به قلمرو سیاسی معینی نیست و فرامرزی است.
قاچاق انسان به منظور برداشت اعضا در کشورهای در حال توسعه است و بازار معاملات غیرقانونی اندام های بدن انسان زنده نظیر کلیه از کشورهای فقیر به کشورهای غنی و ثروتمند نیز رونق خاصی گرفته است.
مجازات قاچاق اعضای بدن
بر اساس ماده ۳ قانون مبارزه با قاچاق انسان در صورتیکه مرتکب جرم قاچاق انسان یا معاونت در قاچاق اعضای بدن انسان و یا اینکه شروع به جرم قاچاق اعضای بدن انسان نماید، ، به شرح زیر مجازات می شود.
۱-مرتکب جرم قاچاق اعضای بدن انسان به موجب قانون، محکوم به تحمل حبس دو تا ده سال و پرداخت جزای نقدی معادل دو برابر مالی که اخذ نموده است، می باشد.
۲-اگر سن فرد قاچاق شده کمتر از۱۸ سال باشد، مرتکب به حداکثر مجازات حبس محکوم می شود.
۳-معاون جرم قاچاق انسان به تحمل حبس از یک تا پنج سال و پرداخت جزای نقدی معادل مال برده شده محکوم می شود.
۴-شروع به جرم قاچاق انسان و عدم تحقق کامل بزه، موجب محکومیت مرتکب به شش ماه تا دو سال حبس می باشد.
۵-کارکنان دولت و دستگاههای اجرایی که به نوعی در جرم قاچاق انسان همکاری کرده باشند علاوه بر مجازاتهای فوق به انفصال موقت یا دایم از خدمات دولتی هم محکوم می شوند.
۶-اگر حین ارتکاب جرم قاچاق انسان، مرتکب جرم دیگری هم شده باشند به مجازات آن جرم نیز محکوم می شوند.
۷-تمامی وسایل نقلیه و آلات وادوات ارتکاب جرم قاچاق اعضای بدن انسان و اموالی که با علم و قصد، به کار گرفته شده اند به نفع دولت ضبط می شود.
۸-موسسات و شرکتهای خصوصی که به قصد ارتکاب جرم قاچاق اعضای بدن انسان، با نام و عنوان دیگری ثبت شده باشند، علاوه بر مجازات مدیران و مرتکبان، پروانه فعالیت آنها نیز لغو و باطل می شود.
طبق ماده ۶ قانون مبارزه با قاچاق اعضای بدن انسان که بیان می دارد : « چنانچه قاچاق انسان توام با ارتکاب جرائم دیگری تحقق یابد ، مرتکب یا مرتکبان علاوه بر مجازات مقرر در این قانون به مجازات های مربوط به آن عناوین نیز محکوم خواهند شد.»
بنابراین در صورتی که قاچاق اعضای بدن و جوارح توام با آدم ربایی ، بچه دزدی و ورود غیر قانونی از مرز باشد ، طبق مواد مرتبط با جرائم مذکور مجازات می شوند و با عنایت به اینکه اعضا انسان مال محسوب می شود. مجرم بایستی طبق ماده ۶۶۷ قانون مجازات می شوند. این ماده مقرر می دارد : « در کلیه موارد سرقت و ربودن اموال مذکور در این فصل دادگاه علاه بر مجازات تعیین شده سارق یا رباینده را به رد عین و در صورت فقدان عین به رد مثل یا مال مسروقه یا ربوده شده و جبران خسارت وارده محکوم خواهد نمود.»
البته بر طبق روایات ، فروش انسان با هر انگیزه ای مجازات قطع دست را در پی خواهد داشت. و در صورت تکرار جرم به سبب سعی و تلاش در فساد ، مصداق افساد فی الارض خواهد بود و کشتن وی جایز است.
نکته) اتباع ایرانی که خارج از قلمرو جمهوری اسلامی ایران مرتکب جرم قاچاق اعضای بدن انسان شده باشند، مشمول مقررات قانون در ایران هستند و دادگاههای ایران صالح به رسیدگی به این جرم هستند. در موارد تعارض قوانین و ارتکاب جرم قاچاق انسان به صورت بین المللی و باندهای مافیایی، هر کشوری که جرم در آنجا ارتکاب یافته باشد صالح به رسیدگی است و طبعتا به جرایم ارتکابی در خاک و دریاهای ایران، کشتی های ایرانی و هواپیمای ایرانی، در ایران رسیدگی خواهد شد.
سوالی متدوال از قاچاق اعضای بدن انسان
آیا فروش اعضای بدن انسان توسط خود فرد از نظر قانونی امکان پذیر است؟
از نظر قانون منعی برای فروش و اهدای اعضای بدن وجود ندارد البته تنها عضوی از بدن که در زمان حیات قابل اهدا و پیوند به بیماران دیگر است.
