مطالبه مهریه

در موضوع طلاق یکی از مهم‌ترین و اولین مواردی که مورد بحث و اختلاف‌نظر قرار می‌گیرد مبحث مهریه و مطالبه مهریه است. از آنجایی که مهریه حقی است که به موجب عقد نکاح به زن تعلق می‌گیرد بسیاری از مشاورین و فعالین حقوق زنان تلاش کرده‌اند تا زنان را نسبت به قوانین آن آگاه کنند تا انتخاب عاقلانه‌تری داشته باشند.

در این مطلب قصد داریم از مهریه و راه‌های مطالبه آن بگوییم. با ما همراه باشید.

مهریه چیست؟

طبق ماده ۱۰۷۸ قانون مدنی هر چیزی که مالیت داشته باشد می‌تواند به عنوان مهریه توافق شود پس هر چیزی که ارزش اقتصادی و اجتماعی داشته باشد، می‌تواند مهریه قرار گیرد؛ همانند طلا، نقره، پول‌های رایج، املاک و حتی آموزش مهارتی ویژه. همچنین برای مهریه، مقدار معینی تعیین نشده ‌است، بلکه این موضوع به توافق زن و مرد بستگی دارد.

انواع مهریه

• مهریه عند المطالبه:  بعد از وقوع عقد نکاح زوجه می‌تواند تمام مهر را از شوهر مطالبه کند (حتی در صورت عدم تمکین) و تنها در صورتی که طلاق واقع شود و زوجه باکره باشد زوجه مستحق نصف مهر خواهد بود. بعد از مطالبه مهریه توسط زن، شوهر اگر مدعی اعسار از پرداخت مهریه است، باید دادخواستی را تقدیم دادگاه کند.
• مهریه عند الاستطاعه:  در این نوع مهریه اگر زن تقاضای مطالبه مهریه نماید، این تکلیف بر عهده اوست که ثابت کند مرد از دارایی و اموال کافی جهت پرداخت مهریه برخوردار است. و در این صورت زن نمی‌تواند تحت هر شرایطی و هر زمانی که اراده کند با توسل به مهریه مرد را تحت فشار قرار دهد.

قانون جدید مطالبه مهریه

تحول بزرگ در پرداخت و مطالبه مهریه پس از تصویب قانون جدید حمایت خانواده ایجاد شد و آن هم در خصوص مطالبه مهریه به میزان بیشتر از ۱۱۰ سکه تمام بهار آزادی یا معادل آن بود که تقریبا غیر ممکن به‌نظر می‌رسید چرا که قبل از وضع رای وحدت رویه شرایط اینگونه بود که مردان بدهکار مهریه تا صدور رای قطعی دادگاه می‌بایست در حبس باشند و بعد از صدور رای می‌توانستند در مورد اعسار خود در دادگاه اقدام کنند .

اما هم اکنون تغییری که پیش آمده این است که مردان مدعی اعسار می‌توانند طی زمانی که دادگاه به پرونده مهریه رسیدگی می‌کند، تقاضای اعسارشان مورد بررسی واقع شود بدون آنکه مدتی را در حبس سپری کنند .

مطابق ماده ۲۲ قانون حمایت از خانواده مصوب اسفند ۹۱ : هرگاه مهریه در زمان وقوع عقد تا یکصد و ده سکه تمام بهار آزادی یا معادل آن باشد وصول آن مشمول مقررات ماده ۲ قانون اجرای محکومیت های مالی است .

چنانچه مهریه بیش از این میزان باشد در خصوص مازاد فقط ملائت و توانایی مالی زوج ملاک پرداخت است. رعایت مقررات مربوط به محاسبه مهریه به نرخ روز کماکان الزامی است .

و مطابق ماده ۳ قانون جدید نحوه اجرای محکومیت های مالی : اگر استیفای مهریه از طریق مذکور در این قانون ممکن نشود زوج به تقاضای زوجه تا زمان اجرای حکم یا پذیرفته شدن ادعای اعسار او یا جلب رضایت زوجه حبس می شود.

بعد از قطعی شدن حکم به پرداخت مهریه و صدور اجراییه، زوج ظرف مدت یک ماه فرصت دارد که دادخواست اعسار از پرداخت مهریه را تقدیم دادگاه کند. نکته اینجاست که در صورتی که طی مدت تعیین شده، دادخواست اعسار تقدیم دادگاه شود امکان جلب تا پایان مشخص شدن تکلیف قطعی دادگاه در خصوص اعسار مهریه وجود ندارد، ولی اگر حکم اعسار زوج قطعی شود و وی اقساط مهریه یا پیش پرداخت را نپردازد امکان جلب وی وجود دارد .

همچنین اگر زن مالی را از همسرش توقیف کرده باشد تا پایان مزایده و مشخص شدن تکلیف مال مرد توقیف  برای مازاد مهریه از ۱۱۰ سکه حکم جلب صادر نمی‌کنند .

نتیجه مهمی که از قانون جدید می‌توان گرفت این است که در صورت بیشتر بودن مهریه از ۱۱۰ سکه یا معادل آن ابتدا باید ۱۱۰ سکه پرداخت گردد و مازاد بر حبس ندارد.

راه‌های مطالبه مهریه

بر اساس مقررات و رویه‌های قانونی، زن می‌تواند با استفاده از دو روش مهریه‌اش را مطالبه کند.

 

روش های مطالبه مهریه

مهریه یکی از حقوقی است که در عقد ازدواج برای زن یا زوجه برقرار گردیده است و در سند ازدواج یا نکاحیه قید می گردد در دو یا سه دهه قبل که ارزش پول دارای ثبات نسبی بود، مهریه بصورت وجه رایج یا همان ریال تعیین می گردید ولیکن در حال حاضر مهریه بیشتر بصورت طلا از نوع سکه طلا تعیین می گردد. قانونگذار در قانون مدنی می گوید که به محض وقوع عقد نکاح یا ازدواج زن مالک تمام مهریه می گردد و حق مطالبه آن را دارد. در خصوص نحوه مطالبه مهریه سابقاً دو راه متصور بود؛ ابتدا اینکه از طریق اداره اجرای اسنادرسمی امکان مطالبه مهریه وجود داشت بدین صورت که زن یا زوجه می تواند با ارائه سند نکاحیه تقاضای صدور اجرائیه برای وصول مهریه را بنماید. اداره ذکور از نهاد های ذیربط از جمله اداره ثبت و اسناد و املاک بانک مرکزی، پلیس راهنمایی و رانندگی استعلام می نماید که چنانچه اموالی به نام شوهر وجود داشته باشد در راستای صدور اجرائیه بازداشت گردد. راه دیگر این است که زن دادخواست مهریه را تقدیم دادگاه خانواده نماید و ضمن مطالبه مهریه درخواست صدور قرار تأمین خواسته جهت توقیف اموال شوهر را بنماید. در این صورت دادگاه قبل از رسیدگی به دعوای مهریه مستند به سند ازدواج قرار تأمین خواسته صادر می نماید و در راستای اجرای قرار مذکور چنانچه شوهر اموالی داشته باشد توقیف می گردد. سپس بعد از صدور حکم به پرداخت مهریه زن می تواند طلب خود از بابت مهریه را از محل توقیف اموال شوهر برداشت نماید. البته لازم به ذکر است چنانچه زن بخواهد قبل از برقراری رابطه زناشوئی طلاق بگیرد حق مطالبه بیش از نصف مهریه را ندارد.

۱- مطالبه مهریه از طریق دادگاه

زن با مراجعه به دادگاه خانواده دادخواست مطالبه مهریه را تقدیم می‌کند. این امر نیازمند رسیدگی در دادگاه و صدور حکم مبنی بر پرداخت مهریه است. همچنین زن می‌تواند قبل از تقدیم دادخواست اصلی از دادگاه در قالب دادخواست قرار تامین خواسته تقاضا کند که اموال شوهر بدون اطلاع او توقیف شود.

۲- مطالبه مهریه از طریق اداره ثبت

در این روش زن به جای دادگاه به اجرای ثبت مراجعه می‌کند. در واقع به دلیل اینکه مهریه در سند ازدواج ذکر شده است و سند ازدواج نیز یک سند رسمی است، زن می‌تواند با مراجعه  به دفتر ازدوغاج محل وقوع عقد مهریه‌اش را به اجرا بگذارد. این روش برای کسانی که به سرعت قصد ممنوع الخروج کردن زوج را داشته باشند و در مواردی که زوج اموالی برای توقیف دارد روش خوبی است.

فراموش نکنید که از ابتدای مرداد ماه ۹۸ دفاتر خدمات الکترونیک قضایی دادخواست مطالبه مهریه را ثبت نمی‌کنند و زوجه یا وکیل او بایستی ابتداً از طریق اداره اجرای ثبت مطالبه مهریه کند.

نحوه ی مطالبه مهریه

لیکن در حال حاضر زوجه جهت وصول مهریه ابتدا می بایست از طریق دفتر ازدواج که عقد وی در آن واقع شده است نسبت به صدور اجراییه اقدام و پس از تشکیل پرونده در اداره اجرای ثبت امکان استعلام اموال و حتی ممنوع الخروجی زوج فراهم می باشد. در صورت شناسایی اموال از زوج اداره مربوطه به درخواست زوجه نسبت به توقیف و حتی مزایده اموال توقیفی اقدام و مهریه به این طریق دریافت می گردد لیکن در صورت عدم شناسایی اموالی از زوج، زوجه می تواند با مختومه نمودن پرونده در اداره مذکور از طریق دادگاه خانواده و با تقدیم دادخواست مهریه خود را مطالبه نماید فلذا در حال حاضر مطالبه مهریه بدواً از طریق دادگاه امکا پذیر نبوده و زوجه الزاماً می بایست ابتدا از طریق ثبت اقدام نماید.