واژه سرپرستی از جمله واژه هایی می باشد که بار قانونی داشته و می تواند مفهوم حقوقی خاص خود را داشته باشد. بعضی از واژه ها و افعال هستند که دارای بار حقوقی خاصی هستند. در قانون برای این واژه ها تعریف ویژه ای در نظر گرفته شده و می تواند نشان دهنده معنا و مفهوم این واژه ها از نظر قانون باشد. در مفهوم سرپرستی از نظر قانون، این واژه به طور کامل از نظر بار حقوقی بررسی شده است. شاید با مطالعه مطالب مختلف بتوانید تا حدودی با مفاهیم قانونی آشنا شوید؛ اما در حقیقت این آشنایی سطحی برای کسانی که با این مفاهیم درگیر هستند به هیچ وجه کافی نیست. اگر شما جزو کسانی هستید که درگیر مسائل حضانت شدید به احتمال زیاد بخواهید در خصوص این واژه و مفهوم اطلاعات کافی داشته باشید. تنها در صورتی می توانید اطلاعات کافی در خصوص این مفاهیم به دست بیاورید که از افرادی مسلط به قانون، کمک بگیرید.
سرپرستی در قانون ایران
وقتی صحبت از سرپرستی در قانون می شود؛ باید توجه کنید که هر کشوری قوانین مختلفی برای این مسئله دارد. واژه سرپرست یا قیم در هر قانونی با توجه به ملاک هایی تعیین می شود. به طور مثال در کشور ما، قانون های مختلف از منابع اسلامی سرچشمه گرفتند. در نتیجه قیم یا سرپرست نیز، طبق قوانین اسلام در ایران تعیین و مشخص می شود. در مفهوم لغوی، قیم یا سرپرست کسی است که وظیفه سرپرستی از فرد دیگر را برعهده دارد. در مراجع قضایی قیم به کسی گفته می شود که از جانب قانون، وظیفه قیومیت و نگهداری از بچه های کوچک یا مجنون را بر عهده دارد. تنها یک مسلمان می تواند قیم یا سرپرست طفل مسلمان باشد.
سرپرست کیست؟
در قوانین جاری سرپرستی از کودکان، یعنی دختران زیر ۹ سال قمری و پسران کم تر از ۱۵ سال قمری با پدر یا جد پدری آن ها می باشد. در صورتی که پدر یا جد پدری در قید حیات نباشند؛ مسئله قیم یا سرپرست مطرح می شود. در این صورت ولی یا سرپرست با حکم دادگاه تعیین شده و به شخصی اطلاق می شود که از جانب دادگاه وظیفه سرپرستی از فرد دیگر را بر عهده دارد. دادستان این وظیفه و اختیار را دارد که افراد دارای صلاحیت را به دادگاه معرفی کرده تا از بین آن ها، فردی به عنوان قیم انتخاب شده و در نظر گرفته شود. افرادی که می خواهند حضانت کودکان بی سرپرست را بر عهده بگیرند باید دارای شرایط قانونی ویژه ای باشند. حدود و اختیارات قیم و فرزند تحت قیومیت آن در قانون به طور کامل مشخص است.
وظایف و اختیارات قیم یا سرپرست در قانون
در مواد ۱۲۰۸ تا ۱۲۵۶ قانون مدنی و همچنین مواد ۵۵ الی ۱۰۲ امور حسبی، وظایف و اختیارات سرپرست مشخص شده است. اختیاراتی که پدر، جد پدری یا ولی منصوب شده از جانب آن ها دارد بسیار گسترده تر از قیم است. علت این مسئله این گونه بیان می شود که افراد ذکر شده، امین ترین و دلسوز ترین افراد به طفل مورد سرپرستی هستند. از طریق قوانین گفته شده برای افرادی که دارای ولی خاصی نیستند؛
سرپرست تعیین می شود. سرپرست جزو افراد معتمد و امین و ترجیحا از بستگان فرد می باشد. ولی به حکم قانون، انتخاب شده و مورد وثوق بودن او باید دائما تحت کنترل و نظارت مراجع قانونی باشد.
نظارت دادستان به عنوان نماینده قانون بر سرپرستی
با توجه به این که قیم از طرف دادگاه انتخاب می شود و امکان تخلف وی وجود دارد؛ دادستان از طرف مراجع قضایی بر روی عملکرد سرپرست نظارت می کند. به طور مثال بعضی از اقداماتی که سرپرست برای فرد محجور انجام می دهد مانند انتقال اموال غیر منقول یا دریافت وام برای او باید طبق نظارت قانون باشد. این نظارت می تواند به شیوه های مختلفی انجام شود. نکته مهمی که باید به آن توجه داشته باشید این است که سرپرست بودن با ولی بودن کمی متفاوت می باشد.
شرایط گرفتن حضانت فرزند چیست؟
برای این که دادگاه، فردی را برای سرپرستی دارای صلاحیت بداند باید آن فرد مشخصات و ویژگی های به خصوصی داشته باشد. آن چه که در قانون ذکر شده این است که حضانت فرزندان تا ۷ سالگی با مادر بوده و بعد از آن با پدر می باشد. در صورت اختلاف یا نبود ولی، دادگاه سرپرست تعیین می کند. فردی که حضانت فرزند را برعهده می گیرد باید دارای قوه عقل بوده و فاقد جنون و دیوانگی باشد. شایستگی اخلاقی یکی دیگر از شرایط گرفتن حضانت فرزند است. همچنین موارد دیگری نیز در قانون برای داشتن شرایط حضانت ذکر شده برای اطلاع بهتر و دقیق می توانید از گروه وکلای دادگستری ره جویان عدالت مشاوره بگیرید. در این صورت می توانید از شرایط دقیق مطلع شده و در پرونده های حقوقی مربوط به سرپرستی به کمک وکیل بهترین نتیجه ممکن را بگیرید.
