چک برگشتی|چک حقوقی و چک کیفری

چک برگشتی

در چه مواردی چک برگشت می خورد و بانک گواهی عدم پرداخت صادر می کند؟

مطابق ماده ۳و ۴ قانون صدور چک در موارد زیر چک برگشت می خورد:

۱-صادرکننده وجه چک را از حساب خارج کرده باشد(چک بلامحل باشد).

۲-صادرکننده دستور عدم پرداخت وجه چک را به بانک بدهد.

۳-عدم مطابقت امضاء.

۴-قلم خوردگی در متن چک.

۵-اختلاف در مندرجات چک و..

چه کسی حق شکایت کیفری در مورد چک های برگشتی دارد؟

دارنده چک یعنی کسی که اولین بار برای وصول وجه چک به بانک مراجعه می کند و با عدم پرداخت مواجه می شود و گواهی عدم پرداخت از بانک دریافت می کند حق شکایت کیفری را دارد و کسی که چک پس از برگشت از بانک به او منتقل می شود حق شکایت کیفری ندارد ولی می توان از طریق حقوقی اقدام کند. ( ماده ۱۱ قانون صدور چک).

اگر دارنده چک بعد از شکایت کیفری چک را به دیگری انتقال دهد چه می شود؟

در صورتی که دارنده چک برگشتی بعد از شکایت کیفری چک را به دیگری منتقل کند تعقیب کیفری او موقوف می شود. یا به نحوی حقوق خود نسبت به چک را به دیگری واگذار کند شکایت کیفری موقوف می شود.(تبصره ماده ۱۱ قانون صدور چک ).

در چه مواردی شکایت کیفری موقوف می شود؟

۱-قبل از صدور حکم قطعی شاکی گذشت بکند.

۲-متهم(صادرکننده چک) وجه چک و خسارت تاخیر تادیه را نقدا به دارنده آن پرداخت کند یا موجبات پرداخت را فراهم کند.

و در این موارد متهم محکوم به پرداخت جزای نقدی  معادل یک سوم وجه چک به دستور دادستان به نفع دولت  خواهد شد

اگر دادگاه در مورد شکایت کیفری قرار موقوفی تعقیب صادر کند تکلیف خسارات چه می شود؟

نسبت به خسارات رسیدگی و حکم صادر می کند.(تبصره ماده ۱۱ قانون صدور چک).

  تکالیف بانک ها در مورد چک بلامحل

به موجب ماده ۲و۳ قانون جدید که ماده ۴ و۵ قانون قبلی را اصلاح کرده است تکالیف بانکها در مورد چک های بلامحل به این شکل می باشد .

۱-صدور گواهی عدم پرداخت با یک کد رهگیری در سامانه ای که بانک مرکزی طراحی کرده است .(تا زمانی که این سامانه راه اندازی نشده است قانون قبلی اجرا می شود) . (ماده ۴ اصلاحی ۹۷)

۲-در صورت کسر موجودی ،گواهی عدم پرداخت مانند چک کاغذی می توان کل چک را برگشت زد یا مبلغ موجود را دریافت کرد و برای بقیه مبلغ چک گواهی عدم پرداخت صادر کرد. فقط در این صورت باز کد رهگیری داده می شود و در سامانه بانک مرکزی درج می شود که این کد رهگیری در چک های کاغذی قانون صدور چک وجود نداشت .(ماده ۵ اصلاحی ۹۷).

تمیهدات مبنی بر عدم صدور چک بلامحل

برخی با این هدف و انگیزه چک را صادر می کنند که وجه آن را پرداخت نکنند ولی ماده ۵ مکرر اصلاحی برای اعتبار بخشیدن به چک و برای اینکه پرداخت آن مد نظر باشد تمهیداتی در نظر گرفته است .

۱-عدم افتتاح حساب دیگر هیچ حسابی برای شخص باز نمی شود برای شرکتها ممکن است برای ۱ سال معلق شود

۲- هیچ کارت بانکی جدید برای او صادر نمی شود برای شرکتها ممکن است برای ۱ سال معلق شود

۳- تمام حسابهای بانکی در نزد بانکها و و موسسات به میزان کسری حساب بسته می شود و به کلی مسدود نمی شود.مثلا ۱۰ ملیون چک باشد و بخشی پرداخت نشود فقط به اندازه مبلغ کسری ۱۰ ملیون بقیه حساب ها مسدود می شود .

۴-اعتبارات lci(اعتبارات بانکی برای این شخص صادر نمی شود ). برای شرکتها ممکن است برای ۱ سال معلق شود

نکته :در صورتی که بخاطر مفقودی چک یا خیانت در امانت دستور عدم پرداخت صادر شود تمهیدات فوق اجرا نمی شود .

آیا چک برگشتی زندان دارد ؟

چک در صورتی که به علت بلامحل بودن برگشت بخورد بله با توجه به میزان مبلغ چک میزان مجازات حبس متفاوت دارد.(ماده ۷ قانون صدور چک)

صدور چک بلامحل چه حکمی دارد ؟

مطابق ماده ۷ قانون صدور چک ۱۳۵۵ و اصلاحات آن تا ۹۷ :کسی که چک بلامحل صادر کند مرتکب جرم صدور چک بلامحل شده و به شرح ذیل مجازات می شود.

۱-اگر مبلغ مندرج در چک کمتر از یک میلیون تومان باشد –به حبس حداکثر ۶ ماه محکوم می شود.

۲- اگر مبلغ مندرج در چک از یک میلیون تومان تا پنج میلیون تومان باشد –به حبس از ۶ ماه تا ۱ سال محکوم می شود.

۳-اگر مبلغ مندرج در چک از پنج میلیون بیشتر باشد- به حبس از ۱سال تا ۲ سال محکوم خواهد شد و ممنوعیت از داشتن دسته چک به مدت ۲ سال.

رفع سوء اثر از چک  بلامحل چگونه است ؟

۱-واریز کسری موجودی و مسدود آن ،تا زمانی که دارنده آن را برداشت کند یا تا یکسال برداشت نکند

۲-ارائه لاشه چک به بانک

۳- ارائه رضایت نامه محضری

۴- نامه رسمی اشخاص حقوقی مبنی بر اینکه رضایت دادیم

۵-حکم قضایی مبنی بر برائت صاحب حساب

۶- سپری شدن ۳ سال از تاریخ گواهی عدم پرداخت مشروط به اینکه دعوای (حقوقی و کیفری طرح نشده باشد )- (تبصره ۳ ماده ۵ مکرر قانون جدید اصلاحی )

برای وصول وجه چک از طریق مراجعه قانونی چه باید کرد؟

مطابق ماده ۲۳ اصلاحی قانون جدید چک: برای وصول وجه چک نیاز به طرح دعوانیست و مستقیم اجراییه صادر می شود و دادگاه اجراییه صادر می کند چون چک خودش سند طلبکاری است و دلیل دیگری برای اثبات ندارد و بنابراین کسی که ادعا کند چک بابت امانت بوده یا ربوی بوده و … باید طرح دعوا کند نه دارنده چک اگر صادرکننده ادعا مبنی بر امانی بودن چک  دارد می تواند دادخواست ابطال اجراییه بدهد و طرح دعوا کند.

برای وصول وجه چک از طریق دادگاه دو را داریم:

۱-مستقیم به اجرای دادگاه می رویم درخواست صدور اجراییه می کنیم طبق قانون جدید. برای وصول وجه چک و حق لوکاله وکیل اما خسارت تاخیر تادیه از این طریق قابل وصول نیست.

۲- طرح دعوا می کنیم تا به روند اجرا برسیم این راه برای چکهایی که تاخیر تادیه زیادی دارند بهتر است تا خسارت تاخیر تادیه را نیز مطالبه کنیم و اگر از طریق اجرای دادگاه برای وصول استفاده کنیم و تاخیر تادیه هم بخواهیم مجدد برای خسارت تاخیر تادیه باید جداگانه طرح دعوا کنیم .

دادگاه صالح برای طرح دعوا و صدور اجراییه برای مطالبه وجه چک کدامند؟

۱-دادگاه محل صدورچک  ۲-دادگاه محل شعبه محال علیه ۳-دادگاه محل اقامتگاه خوانده (صادر کننده چک)

آیا در مورد چک هایی که قبل از تصویب قانون جدید صادر شده اند می توان از طریق درخواست صدور اجراییه مطالبه وجه نمود؟

چک های سابق را می توان درخواست اجراییه داد چرا که این مقرره شکلی است و قوانین شکلی عطف به ماسبق می شود و اثری فوری دارند بنابراین چک هایی هم که قبل از قانون جدید صادر شده و مبلغ آن وصول نشده می توان از طریق اجرای دادگاه صالح درخواست صدور اجراییه کرد و لزومی ندارد از طریق طرح دعوا در دادگاه به اجرا برسیم و مطالبه وجه کنیم.( ماده۹ جدید ۲۳ اصلاحی جدید)

دعاوی چک مالی است یا غیر مالی ؟

چک در واقع سند مطالبه وجه می باشد بنابراین جزء دعاوی مالی بوده و هزینه دادرسی آن براساس مبلغ مندرج در چک و طبق تعرفه قانونی وصول خواهد شد و در صورتی که از طریق اجرای دادگاه درخواست صدور اجراییه بکنیم هزینه آن و حق الوکاله وکیل مطابق تعرفه قانونی اجرای احکام خواهد بود.

برای مطالبه وجه چک چه دعوایی باید طرح کرد ، دعوای کیفری یا دعوای حقوقی؟

برای مطالبه وجه چک هم می توان از طیق مراجع حقوقی اقدام کرد و هم از طریق مراجع کیفری،اما شکایت کیفری مشروط به شرایطی می باشد.

در چه صورتی می توان وجه چک را از طریق شکایت کیفری مطالبه نمود؟

مطابق ماده ۸ قانون صدور چک در صورتی که در مورد چک گواهی عدم پرداخت صادر شود می توان شکایت کیفری کرد.

بنابراین مطابق ماده ۸ و ماده ۱۱ قانون صدور چک در صورتی می توان نسبت به مطالبه وجه چک شکایت کیفری کرد که :

۱-دارنده چک حداکثر ظرف ۶ ماه برای وصول مبلغ چک به بانک مراجعه کرده باشد.

۲-گواهی عدم پرداخت از طرف بانک صادر شده باشد.

بعد از صدور گواهی عدم پرداخت حداکثر ظرف ۶ماه اقامه دعوای کیفری کند اگر ۶ ماه از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت بگذرد و شکایت کیفری نکنیم دیگر حق شکایت نداریم و می توانیم برای مطالبه وجه چک از طریق مراجع حقوقی و از دوروش طرح دعوا یا تقاضای صدور اجراییه از اجرای احکام دادگاه ها استفاده کنیم .

نکته: رسیدگی در دادسرا در مورد شکایت کیفری چک مطابق ماده ۱۶ قانون صدور چک ، فوری و خارج از نوبت خواهد بود وهمچنین رسیدگی در دادگاه های حقوقی خارج از نوبت و فوری خواهد بود.

 چه مدارکی برای طرح دعوای حقوقی چک مورد نیاز است؟

۱-دادخواست حقوقی تنظیمی توسط وکیل مبنی بر مطالبه وجه چک.

۲-اصل مدارک شناسایی برای برابر اصل کردن.

۳-کپی مدارک شناسایی (کارت ملی و شناسنامه)برای ارائه به دادگاه.

۴-اصل چک برای برابر اصل کردن.

۵- کپی برابر اصل شده چک برای ارائه به دادگاه.

۶-کپی گواهی عدم پرداخت.

۷-کلیه موارد مذکور باید در ۲ نسخه باشد.

 چه مدارکی برای طرح دعوای کیفری چک مورد نیاز است؟

۱-شکواییه تنظیمی توسط وکیل.

۲-کپی چک از پشت و رو، و اصل چک

۳- کپی و اصل  گواهی عدم پرداخت.

۴-کپی و اصل مدارک شناسایی

۵-اصل مدارک برای برابر اصل کردن لازم می باشد.

مهلت برگشت زدن چک برگشتی 

درصورتی که به بانک مراجعه می کنیم و به هر علت با عدم پرداخت چک مواجه می شویم می توانیم درخواست صدور گواهی عدم پرداخت از بانک کرده و همان موقع گواهی عدم پرداخت دریافت کنیم یا برگشت نزنیم و به بعد موکول کنیم .

بنابراین مهلتی برای برگشت زدن مدنظر قرار نگرفته اما در صورتی که ظرف ۶ ماه از تاریخ صدور چک به بانک برای وصول مراجعه نکنیم حق شکایت کیفری ما ساقط می شود و برگشت نزدن دال برا عدم مراجعه به بانک است.

نحوه وصول چک برگشتی از طریق اجرای ثبت 

برای وصول وجه چک از طریق اجرای اداره ثبت باید درخواست اجرای خود را به اداره ثبت محل وقوع بانک محال علیه داد و دفاتر اسناد رسمی اجراییه در این مورد صادر نمی کنند و تنها ادره ثبت صلاحیت صدور اجراییه و اجرای مفاد آن اسناد را دارد.

برای مثال:

دارنده چک باید به اداره ثبت اسناد و املاک محلی که بانک محال علیه (یعنی بانکی که چک برعهده حساب جاری آن بانک صادر شده)در آن محل واقع است مراجعه و از اداره آن محل درخواست اجرا مفاد چک و وصول وجه چک از صادرکننده و دادن آن به دارنده را بنماید.(ماده ۲۴۵ آیین نامه اجراء مفاد اسناد لازم الاجرا)