سوگند قضایی در قانون ایران: تعاریف، انواع و نکات کاربردی

مقدمه

در فرایند دادرسی، سوگند قضایی یکی از مهم‌ترین ابزارهای اثبات دعواست. این مقاله توسط تیم حقوقی دفتر وکالت ره‌جویان عدالت تهیه شده و به بررسی دقیق این مفهوم می‌پردازد.

سوگند قضایی چیست؟

سوگند، قسمی است که یکی از طرفین دعوا در دادگاه به عنوان ابراز صداقت می‌خورد. طبق ماده ۱۷۳ قانون آیین دادرسی مدنی، سوگند یکی از ادله قانونی اثبات دعواست.

انواع سوگند قضایی

سوگند اصحاب دعوا: برای اثبات یا رد ادعا توسط خواهان یا خوانده
سوگند ثالث: ادای سوگند توسط شاهد یا شخص ثالث
سوگند به نفع مدعی: در غیاب مدارک کافی، برای تأیید ادعای خواهان
سوگند به نفع مدعی‌علیه: برای رد ادعای خواهان توسط خوانده

موارد کاربرد سوگند قضایی

سوگند زمانی کاربرد دارد که مدارک کافی وجود ندارد. مثال: دعاوی مربوط به نفقه، مهریه، مالکیت و دیه.

آثار سوگند در دادگاه

اثر قطعی: سوگند به‌عنوان دلیل کافی پذیرفته می‌شود.
اثر احتمالی: دادگاه با توجه به قرائن دیگر حکم می‌دهد.
رد سوگند: دروغ‌گویی در سوگند، جرم است.

شرایط معتبر بودن سوگند

باید در حضور دادگاه و با اراده آزاد باشد.
خلاف اخلاق یا قانون نباشد.
سوگند خورنده از تعهد خود آگاه باشد.

مقایسه با سایر ادله اثبات

سوگند معمولاً ضعیف‌تر از اسناد رسمی و شهادت شهود است و به عنوان آخرین راه استفاده می‌شود.

مثال‌های واقعی

زنی برای اثبات عدم تمکن شوهر، سوگند خورد. دادگاه نفقه تعیین کرد.
شوهر برای اثبات پرداخت مهریه، سوگند خورد. ادعای زن رد شد.

سوگند در دعاوی کیفری

در دعاوی کیفری نیز سوگند نقش مکمل دارد، اما نسبت به اسناد و شهادت نقش ضعیف‌تری دارد.

نکات مهم در ادای سوگند

از پیامدهای قانونی آگاه باشید.
در صورت نیاز با وکیل مشورت کنید.
دروغ در سوگند تبعات حقوقی و کیفری دارد.

سوگند در فقه اسلامی

فقه اسلامی نیز سوگند را راهی برای اثبات حق می‌داند و قوانین ایران از این منبع الهام گرفته‌اند.

سوالات متداول درباره سوگند قضایی

❓ سوگند قضایی در چه دعاوی‌ای کاربرد دارد؟
دعاوی مالی، خانوادگی، ملکی، و برخی دعاوی کیفری.
❓ آیا سوگند دروغ مجازات دارد؟
بله، جرم است و قابل پیگرد.
❓ آیا می‌توان از سوگند خودداری کرد؟
بله، اما ممکن است به ضرر شخص تلقی شود.
❓ آیا سوگند جایگزین سند رسمی می‌شود؟
خیر، معمولاً فقط در نبود مدارک استفاده می‌شود.