محجور کیست، انواع حجر

حجر به معنای بازداشتن و منع کردن است. از لحاظ حقوقی محجور به فردی اطلاق می گردد که از بخشی از تصرفات منع شده و قادر به دسترسی به آن نباشد. همچنین این شخص توانایی انجام اعمال حقوقی مربوط به خود را نخواهد داشت. به عبارت دیگر، محجور به شکل مستقل قادر به انجام امور خود نبوده و به دخالت دیگری نیاز دارد. در این مقاله قصد داریم در مورد محجور و انواع حجر صحبت کنیم.

هر فرد پس از تولد، دارای یکسری تکالیف و حقوق بوده که باید جهت انجام آنها از شرایط لازم برخوردار باشد. به عنوان مثال، یک فرد جهت فروش ملک خود، باید هجده سال تمام داشته و عاقل باشد و همچنین بتواند امور مالی خود را انجام دهد. حال افراد فاقد قوه عقلانی، بر اساس قانون، سرپرستی برایشان تعیین خواهد شد. در واقع محجور قادر به انجام امور خود نیست.

حجر را می توان بر اساس نوع ممنوعیت فرد در تصرفاتش و میزان آن به چند دسته تقسیم نمود.

حجر عام به معنای ممنوع بودن فرد به طور کلی از انجام اعمال حقوقی و اجرای حق بوده که حجر مجنون نمونه ای از حجر عام به شمار می رود. زیرا که دیوانه قادر به انجام هیچگونه عمل حقوقی، چه ابقاع و چه عقد، به جهت نداشتن اراده نبوده و در کلیه امور خود ممنوع التصرف است. هر درجه ای از جنون در حقوق ایران سبب می گردد که شخص اهلیت استیفا نداشته باشد و بر اساس ماده ۱۲۱۱ موجب حجر وی خواهد شد.

انسانها به محض تولد، دارای حقوق و تکالیفی می شود. ولی باید جهت داشتن حقوق و اعمال این حقوق، اهلیت داشته باشند. به توانایی فرد جهت اجرای حقوق و دارا شدن حق، اهلیت اطلاق می شود که شامل دو نوع اهلیت استیفا و تمتع است. اهلیت تمتع به توانایی افراد جهت دارا شدن حق و اهلیت استیفا نیز به توانایی اجرای حق گفته می شود.

در حجر خاص، فرد تنها از بخشی از تصرفات خود و نه همه ممنوع شده و حجر سفیه، نوعی حجر خاص است، زیرا که فرد فقط در امور مالی خود محدودیت دارد. البته حجر تاجر ورشکسته نیز جزء حجر خاص محسوب می شود و در واقع در این نوع حجر، تاجر تنها از دخالت در امور مالی خود منع شده و نه امور غیر مالی.

حجر قانونی به این معناست که قانون به شکل مستقیم فرد را محجور تشخیص می دهد و یا ممکن است این حجر به حکم دادگاه ایجاد شود. به عبارت دیگر، حجر قانونی نیازمند حکم دادگاه بوده و حجر صغیر، نمونه ای از این نوع حجر است.

در حالی که صدور حجر قضایی توسط قاضی دادگاه صورت می گیرد. برای مثال حجر شخصی که پس از رسیدن به سن بلوغ دچار جنون شده، نمونه ای از حجر قضایی محسوب می شود.

حجر صغیر، سفیه و مجنون نمونه هایی از حجر حمایتی بوده که مورد حمایت قانونگذار است. به عبارت دیگر، قانونگذار از محجور در این نوع حجر حمایت می کند.

در تعریف حجر سوء ظنی باید بگوییم که قانونگذار به حمایت از منافع سایرین و نه محجور می پردازد. برای مثال، در حجر تاجر ورشکسته، در واقع هدف قانونگذار در نظر گرفتن منافع طلبکاران خواهد بود.

در برخی مواقع حجر تنها به ممنوعیت تصرف شخص در امور مالی بر می گردد که حجر سفینه از این نوع به شمار می رود.

اما گاهی اوقات حجر، مانند حجر مجنون و صغیر هم امور مالی و هم غیر مالی را شامل خواهد شد.

در برخی مواقع حجر به جهت فقدان نیروی اراده، شعور و درک پدید می آید، همانند حجر مجنون.

 در حالی که در مواقع دیگری حجر مانند حجر سفینه یا صغیر ممیز به جهت نقص اراده خواهد بود.

در برخی مواقع حجر به زمان خاصی محدود بوده و احتمال برطرف شدن آن بعد از رسیدن به سن رشد و بلوغ مانند حجر صغیر وجود دارد.

 اما حجری مانند حجر مجنون بدون محدودیت زمانی بوده و مشخص نیست چه زمانی برطرف خواهد شد یا ممکن است اصلاً برطرف نشود.

در ادامه به معرفی انواع محجور خواهیم پرداخت.

محجور فردی است که توانایی تشخیص خیر و صلاح خود در امور مالی نداشته و بر اساس قانون مجاز نیست که در اموال و حقوق مالی خود دخل و تصرف نماید. از این رو، اداره اموال وی را وصی، ولی یا قیم بر عهده خواهد گرفت.

بر اساس قانون مدنی، محجورین به سه گروه تقسیم می شوند: افراد غیر رشید، صغار و مجانین.

دسته اول شامل افراد غیر رشید یا سفیه بوده و با اینکه به سن قانونی رسیده اند، اما فاقد توانایی تشخیص و درک بد و خوب مسائل مالی هستند.

دسته دوم افراد صغیر را شامل می شود که در کل، صغیر به شخصی اطلاق می گردد که قادر به تشخیص امور خود به جهت نرسیدن به سن بلوغ نخواهد بود.

دسته سوم مهجورین، مجانین یا اشخاص دیوانه هستند. این افراد فاقد نیروی عقل بوده و به جهت وجود اختلال در قوای عقلانی، توانایی انجام امور مالی و غیر مالی خود را ندارند.

افراد مذکور، دارای ممنوعیت تصرف در اموال و حق و حقوق مدنی خود بوده و در واقع این ممنوعیت، جهت حمایت قانون از آنها در نظر گرفته شده است.

در این مقاله به معرفی محجور و انواع حجر پرداختیم. اگر که قصد دریافت مشاوره و راهنمایی از یک وکیل دادگستری خوب را در این زمینه دارید، می توانید به کارشناسان مجرب و متخصص ره جویان عدالت مراجعه نمایید.