قیم و اختیارات قیم

به چه کسی قیم می‌گویند؟

مطابق با قانون، قیم کسی است که وقتی پدر یا جد پدری و یا وصی منصوب از جانب ایشان را نداشته باشد، از طرف دادستان برای نگهداری از طفل و یا محجوران انتخاب می‌شود. محجور به طور کلی به کسانی می‌گویند که به سن رشد نرسیده اند یعنی همان ۱۸ سال شمسی نرسیده اند همانند کودکان و صغار و یا اشخاصی که دچار اختلال در قوای دماغی یا عقلی می باشند همانند سفهاء و مجانین.

قیم به موجب قانون برای تصمیم گیری در خصوص امور مالی اشخاص محجور انتخاب می گردند با این توضیح که چون اشخاص محجور (صغار،سفهاء و مجانین) توانایی تصمیم گیری در خصوص امورمالی خود را ندارند

با انتخاب دادستان و به موجب قانون در این باره تصمیم گیری می نماید.

در چه مواردی برای نصب قیم درخواست می‌شود؟

همان‌طور که گفتیم برخی از افراد به دلایلی هم‌چون جنون و یا سن کمی که دارند نمی‌توانند بدون واسطه و به طور مستقل برای دارایی‌های خودشان تصمیم بگیرند. این موضوع دلایل دیگری هم دارد. اگر کودک حق داشته باشد که خودش آزادانه تصمیم بگیرد ممکن است افرادی سودجو بخواهند از وی سواستفاده کنند و به این صورت اموالش را به دست بیاورند. به عبارت دیگر چنین اشخاصی فاقد عقد معاش می باشند و نمی توانند به طور مستقل در خصوص امور مالی خود تصمیم بگیرند.

پس برای آن‌که حق محجوران ضایع نشود و سواستفاده‌ای صورت نگیرد، باید برای آنها قیم نصب شود.

قیم حتماً شخص ثالثی نیست. بلکه در صورت فقدان پدر وجد پدری و وصی منصوب از جانب آنها معمولاً مادر صغیر برای قیومیت برتری خواهد داشت و چنانچه مادر نیز وجود نداشته باشد و یا صلاحیت لازم را برای سمت قیومت نداشته باشد دادگاه برای شخص محجور قیم دیگری منصوب خواهد نمود.

قیم برای نصب چه شرایطی باید داشته باشد؟

طبق قوانین قیم باید بالغ و عاقل و رشید باشد و شایستگی اخلاقی وی نیز به تأیید دادستان رسیده باشد.

برای نصب قیم شرایط دیگری نیز وجود دارد. به طور مثال کسی که خودش تحت قیمومیت دیگری است نمی‌تواند قیم باشد. شخص اگر فساد اخلاقی دارد و یا دچار ورشکستگی شده است هم شرایط قیم بودن را ندارد. همچنین هرگونه جنایت نیز صلاحیت شخص برای قیم بودن را از بین می‌برد. جنایت شامل سرقت، کلاهبرداری و منافیات عفت را شامل می‌شود.

آیا قیم می‌تواند درخواست اجرت کند؟

قیم در شرایط خاصی که توسط قاضی تعیین می‌شوند می‌تواند درخواست اجرت کند. او حق دارد

بابت زحمتی که برای رسیدگی به اموال و شخص تحت قیمومیت انجام می‌دهد به میزان مشخصی در دارایی‌ها دخل و تصرف داشته باشد.

به طور کلی سه عامل در تعیین اجرت قیم دخیل هستند. اول میزان دارایی‌ها و درآمد محجور است. سپس کیفیت و سختی کاری که قیم باید برای اداره دارایی‌ها انجام دهد. در آخر محل اقامت محجور و جایی که قیم در آنجا به کارهای قیمومیت رسیدگی می‌کند نیز در این تصمیم‌گیری اهمیت دارد.

اختیارات قیم تا چه اندازه است؟

اولین کاری که دادستان در هنگام نصب قیم انجام می‌دهد آماده کردن لیست کاملی از اموال محجور است. تمامی هزینه‌های خرج و مخارجی که قیم برای محجور انجام می‌دهد باید مشخص باشند و در ابتدای هر سال به دادگاه ارائه شوند. بنابراین اگر قیم بخواهد مبلغ بیش‌تری را استفاده کند باید ابتدا آن را از دادگاه بخواهد و اگر آن‌ها اجازه دادند نسبت به برداشت هزینه اقدام کند.

یکی از مهم‌ترین کارهایی که قیم نمی‌تواند انجام بدهد، معامله از سمت محجور با خود قیم است. یعنی او به هیچ صورت نمی‌تواند هرکدام از اموال محجور را حتی با اجازه او به خودش منتقل کند.

همچنین قیم اجازه ندارد اموال غیر منقول شخص را بفروشد و یا تحت اجاره و رهن قرار دهد. فقط در شرایط خاصی که دادگاه آن را تعیین می‌کند می‌شود چنین کاری انجام داد. در آخر نیز خود قیم هر سال لیست کاملی از اموالش را در اختیار دادگاه قرار می‌دهد. دادگاه اموال را بررسی می‌کنند تا از سواستفاده‌های احتمالی جلوگیری شود. اگر ثابت شود که قیم در انجام وظیفه‌ش که مهم‌ترین رکن آن امانت‌داری است سواستفاده کرده، بلافاصله از این مقام برکنار می‌شود و دادگاه دوباره نسبت به نصب قیم اقدام می‌کند.

در ضمن پس از عزل شدن از قیم بودن، شخص باید تمامی ضررهای مالی وارد شده را جبران کند.