نقد و بررسی محاسبه دیه اعضای بدن

اعضای بدن از جمله مهم‌ترین دارایی یک انسان هستند که امکان نقص و از بین رفتن آن‌ها بر اثر سوانح از سوی انسان دیگر به صورت عمد و غیر عمد وجود دارد. از این رو در ادامه به محاسبه و چگونگی دیه اعضای بدن می‌پردازیم.

دیه برای جنایت غیر عمد و یا عضوی که به صورت عمد دچار نقص شده و امکان قصاص ندارد، بر اساس مصالحه است و قانون به خصوصی برای آن تعیین نشده است. اما در صورت مصالحه بر اساس قانون آن، منظور می‌گردد.

در صورتی که بر اثر جنایت عضوی دچار نقص شود و برای آن جنایت در شرع دیه و مقدار معینی تعیین شده باشد، آن مقدار مطالبه می‌شود.

در واقع، دیه معین شده برای اعضای مختلف بدن متفاوت است که در ادامه عنوان می‌شود.

دیه اعضای بدن چیست؟

دیه به مقدار خسارتی که بر اساس شرع برای جنایت انجام شده، اعمال می‌گردد، گفته می‌شود. جنایات می‌توانند در رده جرائم عمد و غیر عمد به همراه آسیب به اعضا و نفس انسان باشند.

عموما جنایات اعضای بدن در اثر تصادف و حادثه رخ می‌دهند و غیر عمد می‌باشند. به همین علت، دیه آن‌ها طبق قوانین مجازات اسلامی مورد پرداخت قرار می‌گردد.

منظور از ارش چیست؟

طبق چیزی که پیش از این گفته شد دیه جنایات اعضای بدن عمدتا در شرع مقرر شده است؛ بر همین منوال به بخشی از خسارات که در شرع مقرر نگردیده‌اند، ارش گفته می‌شود. ارش طبق نوع و کیفیت آسیب وارد شده، با در نظر گرفتن دیه و نظر کارشناس مربوطه تعیین می‌شود.

محاسبه دیه اعضای بدن چگونه است؟

دیه جنسیت زن و مرد در مورد اعضاء و منافع در کمتر از یک سوم دیه کامل مرد یکسان است و اگر مقدار مدنظر، ثلث و یا بیشتر شود دیه زن به نصف کاهش می‌یابد.

در خصوص اعضای زوج، دیه با از بین بردن اعضای فرد یکسان است و اگر یک عضو از دو عضو از بین برود، دیه نصف مقدار کامل می‌شود. تفاوتی میان اعضای داخلی و خارجی وجود ندارد اما اگر قانون ماده به خصوصی در نظر گرفته باشد، شرایط متفاوت است.

در مورد اعضای فلج شده، فلج کردن یک عضو مشمول دو سوم دیه کامل آن عضو و از بین بردن عضو فلج شامل یک سوم دیه کامل عضو فلج شده است. ارش تعیینی برای فلج نسبیِ یک عضو بر اساس مقدار جراحت و آسیب اعمال شده است. این مورد در صورتی لحاظ می‌شود که عضو مدنظر بخشی از عملکرد خود را از دست بدهد و میزان دیه بر اساس آن بخش تعیین شود.

دیه اعضای پیوند شده در صورتی که عضو مذکور کاملا مشابه عضو اصلی دارای عملکرد باشد به مقدار دیه اصلی است. اگر عضو پیوند خورده عملکرد خود را از دست ندهد و ظاهر آن آسیب ببیند، دیه ظاهر و یا عضو معیوب محاسبه می‌شود. دیه عضو مصنوعی بر اساس ضمانت مالی عضو است.

در خصوص عضو شکسته، اگر عضو پس از اصلاح به حالت اولیه بازگردد و عملکرد اولیه را داشته باشد، چهار بیست و پنجم عضو صالح اعمال می‌گردد و نیز در شرایطی که عضو مربوطه به همراه عیب و نقص اصلاح شود یا دیه تعیین نشده باشد، ارش ثابت است مگر اینکه در قانون عکس آن وجود داشته باشد.

در مورد جراحت استخوان، اگر یک استخوان از چند ناحیه متمایز بشکند یا خرد شود و یا ترک بخورد، در شرایطی که در رده جنایت‌های متعدد قرار گیرد، هر کدام دیه مجزا دارد. این شرایط برای زمانی که آسیب با یک ضربه به وجود آید قید می‌شود و مجموع دیه جنایت‌های مزبور از دیه عضو نیز بیشتر می‌شود.

دررفتگی استخوان از مفصل، در حالتی که سبب از کارافتادگی کامل و یا شُل شدن عضو نگردد، سبب ارش و در غیر این صورت موجب دو سوم دیه عضو مذکور و در حالت درمان بدون عیب موجب چهار پنجم از دو سوم دیه آن عضو خواهد بود.

دیه شکستگی ثابت است، البته اگر استخوان در اثر جنایت به اندازه کمی جدا شود.

شایان ذکر است که پیوند خوردن عضو بعد از مرحله شکستگی و جنایت تاثیری در مقدار دیه ندارد.

البته تمامی موارد گفته شده به عنوان کلیتی از جنایت منجر به آسیب و نقص عضو است، در صورتی که محاسبه دیه اعضای بدن برای هر عضو به صورت مجزا متفاوت است. به طور مثال مقدار دیه از بین رفتن مو با دیه نقص کامل پا و ناتوانی در حرکت تفاوت دارد. از سوی دیگر، در مورد اجزای دهان، دندان، لثه و فک نیز دیه به صورت‌ جداگانه محاسبه می‌گردد که در صورت نیاز به توضیح، به عهده وکیل پایه یک دادگستری است. گروه وکلای دادگستری رَه جویان عدالت، مشمول حاذق‌ترین و مجرب‌ترین وکلا در راستای کمک به شما و جریان درست پرونده‌های دیه اعضای بدن و نقص عضو می‌باشد.