خلع ید در دعاوی ملکی

اصولاً خلع ید یکی ازدعاوی رایج در دادگستری می باشد که بیشتر از سوی مدعی مالکیت مطرح می گردد دعوای خلع ید را شخصی می تواند مطرح نماید که دارای سند رسمی مالکیت باشد و چنانچه شخص بتواند ثابت نماید که دارای مالکیت رسمی در ملک مورد ادعا باشد می تواند با طرح دعوای خلع ید خواستار اعاده تصرف خود نسبت به ملک گردد همانطور که گفته شد در این دعوا مسأله حائز اهمیت مالکیت مدعی خلع ید می باشند این در حالی است که در دعوای تصرف عدوانی به این صورت نمی باشد و در این دعوا ضرورتی ندارد که خواهان دعوای تصرف عدوانی مالکیت شخص خوانده را ثابت نماید بلکه آنچه باید مورد اثبات قرار گیرد این است که تصرف خواهان مقدم بر تصرف خوانده بوده و تصرف خوانده نیز بدون رضایت صورت گرفته است.

اصولاً دعوای خلع ید در خصوص اموال غیر منقول مانند آپارتمان، باغ یا زمین مطرح می گردد بدین صورت که چنانچه شخص متصرف بدون مبنای قانونی در ملک تصرف نماید مالک رسمی یعنی دارنده سند مالکیت رسمی می تواند با اقامه دعوای خلع ید از دادگاه بخواهد که به تصرفات غیرمجاز متصرف پایان بخشیده و ملک را به صورت تخلیه تحویل وی نماید در حقیقت با طرح دعوای خلع ید، مالک ملک رفع تصرف دیگری را از ملک خود تقاضا نماید نکته دیگر این است که اگر ملکی به صورت مشاعی یا شراکتی بین چند شخص باشد و یک یا چند تن آن را تصرف کرده باشند بقیه شرکاء می توانند دعوای خلع ید را علیه متصرفین مطرح نماید.

این دعوی باید در دادگاهی مطرح گردد که ملک در حوزه آن واقع شده است؛ به عبارت دیگر دادگاه صلاحیتدار برای رسیدگی به دعوای خلع ید دادگاه محل وقوع مال غیر منقول می باشد، لذا در اینجا براساس قاعده عدم صلاحیت که اصولاً دادگاه محل اقامت خوانده دعوی می باشد عمل نمی گردد.

شرایط دعوای خلع ید 

الف) خواهان باید مالک رسمی ملک باشد بنابراین این طرح دعوی به استناد قولنامه در دادگاه قابل پذیرش نمی باشد.

ب) همانطور که پیش تر نیز گفته شد دعوای خلع ید صرفاً در خصوص اموال غیر منقول قابل طرح می باشد و در خصوص اموال منقول همانند خودرو، میز، صندلی و….. چنین دعوایی قابل طرح نمی باشد و خواهان باید دادخواست الزام به تحویل مطرح نماید .

ج) خوانده ملک مورد ادعای خواهان را تصرف نموده باشد به این معنا که ملک از سلطه و اختیار خواهان خارج گردد و در اختیار خوانده قرار گیرد.

د) سرانجام آخرین شرط در این خصوص این است که تصرف خوانده باید غیر قانونی باشد بنابراین چنانچه شخصی به موجب حکم دادگاه در ملکی تصرف نماید طرح دعوای خلع ید بطرفیت وی موجه نخواهد بود .