تهدید به معنای «بیان رفتار بد نامشروعی که مرتکب می خواهد آن را انجام دهد» .برخی از اساتید در تعریف آن گفته اند؛ تهدید عبارت است از :«مجموعه اقدامات کتبی و یا شفاهی که شخص به عمل می آورد تا دیگری را برخلاف میل باطنی خود وادار به ارتکاب عمل مجرمانه بنماید» یا «ترساندن دیگری به هر وسیله و نسبت به هر امری، اعم از اینکه آن امر در عالم خارج واقعیت داشته باشد یا نداشته باشد» .
انواع تهدید
تهدید را می توان از جهات مختلفی تقسیم نمود. تقسیم بندی تهدید گاه بر مبنای آنچه مورد تهدید واقع می شود، گاه بر مبنای نحوه بیان تهدید و گاه بر مبنای وجود یا عدم تقاضای همراه با تهدید صورت می گیرد. تهدید برمبنای وجود یا عدم تقاضای همراه با تهدید به دوسته تقسیم می شود که عبارتند از :
ا- تهدید بدون تقاضا : تهدید ساده نوعی از تهدید است که در ان تهدید کننده بدون درخواستی ، اقدام به تهدید نموده و موجبات نگرانی و تشویش مجنی علیه را آگاهانه ایجاد نموده باشد. در چنین وضعیتی صرف تهدید از طرف قانونگذار به عنوان جرمی مستقل جرم انگاری شده است.
۲-تهدید همراه با تقاضا : هرگاه تهدید کننده ، تهدیدش همراه با خواسته ای باشد ، خواسته ای که می تواند مالی یا غیر مالی ( انجام فعل یا ترک فعل) باشد. در چنین وضعیتی تهدید مشروط بر تحقق یکی از درخواست ها می باشد. قانونگذار برای چنین شخصی مجازات بیشتری را در نظر گرفته است.
مجازات تهدید
قانونگذار در ماده ۶۶۸ قانون مجازات اسلامی مرتکب جرم اخذ به جبر و قهر یا اکراه و تهدید سند یا نوشته را به سه ماه تا دو سال حبس و تا هفتاد و چهار ضربه شلاق محکوم نموده است. هر دو مجازات بیان شده در ماده « حبس و شلاق» جزء مجازات های اصلی می باشند. همچنین اگر جرم واقع شده دارای کیفیت یا شرایط و اوضاع او احوال خاصی باشد، قاضی دادگاه باید آن کیفیات و آن شرایط را مد نظر بگیرد و با توجه به مشدده یا مخففه بودن شرایط اقدام به صدور رأی نماید. از آنجا که مجازات جرم موضوع ماده ۶۶۸ ق.م.ا درجه شش می باشد در رابطه با مجازات های تکمیلی و تبعی ، قاضی دادگاه می تواند بر اساس ماده ۲۳ قانون مجازات اسلامی مجرم را به یک یا چند مجازات از مجازات های تکمیلی بیان شده در ماده نیز محکوم نماید.
انواع تهدید
در ماده ۶۹۹ق.م.ا قانونگذار انواع تهدید را بیان نموده است که عبارتنداز :
تهدید به قتل
منظور از تهدید به قتل (سلب حیات) این است که مرتکب ، طرف مقابل را از کشتن خود او یا بستگانش بترساند. در این نوع از تهدید باید طرف تهدید معین یا حداقل قابل تعیین باشد .
تهدید به انواع ضرر
هرچند در ماده ۶۶۹ قانونگذار صرف تهدید را جرم انگاری نموده است اما موضوع تهدید را مقید به مواردی از جمله ضرر به نفس ، شرافت نموده است. در اینجا ضرر به معنای آسیب رساندن ، خسارت وارد کردن ، صدمه زدن ، زیان رساندن می باشد. در این ماده قانونگذار سه نوع ضرر را بیان نموده است ، که به ترتیب به بررسی آنها می پردازیم :
تهدید به ضررهای نفسی
منظور از تهدید به ضرر های نفسی ، ایراد آسیب و صدمه به جسم و جان شخص یا بستگان او می باشد. وقتی از آسیب به جسم و جان صحبت می شود ، قتل نیز در زمره اینگونه ضررها قرار می گیرد. اما در اینجا ضرر نفسی را باتوجه به ذکر تهدید به قتل در صدر ماده باید منصرف از قتل دانست.پس هر نوع آسیب و صدمه به جسم از جمله قطع عضو، ضرب و جرح ، و امثال اینها غیر از قتل را باید مشمول ضرر نفسی دانست.
تهدید به ضررهای شرفی
منظور از تهدید به ضررهای شرفی ، اعمال رفتاری است که موجب لک دار شدن آبرو و حیثیت شخص یا بستگان او می شود . البته ضررهای شرفی منحصر در ضررهای ناموسی نمی باشد ، بلکه تهدید به هر رفتاری که موجب رفتن آبروی تهدید شونده باشد مشمول ضرر شرفی خواهد بود. در قانون مطبوعات برخی از مصادیق تهدید ماده ۶۹۹ ق.م.ا به طور خاص به عنوان جرم مطبوعاتی در ماده ۳۱ این قانون مطرح شده است که از جمله آن تهدید به ضررهای شرفی می باشد که در قانون مطبوعات با عنوان تهدید به هتک شرف و یا حیثیت بیان شده است.
تهدید به ضرر مالی
منظور از ضرر مالی ، ضرری است که متوجه حقوق مالی طرف مقابل یا بستگان او می باشد. پس تهدید کردن شخص به تخریب ,آتش زدن ، تلف کردن ، سرقت و امثال ان از مصادیق تهدید به ضرر مالی در این ماده می باشد . البته براساس آنچه بیان شد، اگر تهدیدکننده ، شخصی را تهدید کند که مثلا انباری را که در ان مشروبات الکلی یا مواد مخدر نگه داری می کند، آتش خواهد زد چنین تهدیدی مشمول ماده ۶۹۹ ق.م.ا نخواهد بود و شخص تهدید شده نمی تواند علیه چنین شخصی اقامه دعوا نماید ، زیرا چنین مواردی از لحاظ قانون ایران مال به حساب نمی آید زیرا مشروعیت ندارند و از طرفی نگه داری چنین موادی خود جرم محسوب می شود.
تهدید به افشای اسرار
منظور از تهدید به افشای سر، تهدید به افشاء و آشکار ساختن چیزی است که طرف مقابل (شخص تهدید شده) پوشیده بودن آن تأکید دارد. سر باید امری واقعی اما پوشیده از دیگران باشد. پس اگر تهدیدکننده به امری که واقعیت ندارد تهدید کند ، عمل او از مصادیق عناوین قبلی (تهدید به ضرر شرفی )خواهد بود. قانونگذار در ماده ۶۴۸ ق.م.ا در خصوص افشای سر توسط اطباء و جراحان و ماماها و داروفروشان و کلیه کسانی که به مناسبت شغل یا حرفه خود محرم اسرار می شوند بیان کرده اگر چنین افرادی اقدام به تهدید به افشای سر نمایند بر اساس ماده ۶۶۹ ق.م.ا مجازات می شوند.همچنین اگر تهدید به افشای سر در مطبوعات واقع شود براساس ماده ۳۱ (مصوب ۱۳۶۴) قانون مطبوعات جرم مطبوعاتی بوده و براساس این ماده مرتکب مجازات می گردد.
تهدید در معاونت
قانونگذار مصادیق معاونت را در سه بند محصور نموده است . ذکر این مصادیق در سه بند مجزاء دلایلی دارد:
اولا : مصادیقی که شبیه به یکدیگر هستند مثل ترغیب ، تهدید ، تطمیع و تحریک را در یک بند ذکر شده اند.
دوما : به حالت خطرناک مصادیق توجه شده است و براساس میزان خطری که دارند قانونگذار این مصادیق را در سه بند متفاوت محصور کرده است . مصادیق بیان شده در بند اول ماده ۱۲۶ ق.م.ا خطرناک ترین نوع معاونت می باشند و خطرناکی این مصادیق معاونت در جرم از آن جهت است که شخص وادار کننده ، بدون آنکه خود دخالت مستقیمی داشته باشد ، دیگری را آلت دست نموده و وادار به ارتکاب جرم می نماید ، و در بسیاری از موارد استفاده کننده واقعی از جرم نیز همین شخص (معاون) می باشد. طبق بند اول ماده ۱۲۶ :« هرکس ، دیگری را ترغیب ، تهدید، تطمیع ، یا تحریک به ارتکاب جرم کند یا با دسیسه یا فریب یا سوء استفاده از قدرت ، موجب وقوع جرم گردد». در این بند قانونگذار بیشترین مصادیق معاونت ، که عبارت است از وادار نمودن یا مصمم نمودن دیگری به ارتکاب جرم به وسیله ترغیب یا تهدید یا تحریک و … می باشد ف را ذکر کرده است. یکی از مصادیق مهم و بحث برانگیز معاونت در این بند، تهدید می باشد، که در ادامه به آن پرداخته می شود.
