گواهی عدم امکان سازش
گواهی عدم امکان سازش به معنای اجازه دادگاه برای اجرای صیغه طلاق و ثبت آن است ارائه گواهی عدم امکان سازش توسط دادگاه ، نتیجه ی مستقیم عدم موفقیت دادگاه یا احراز زوج به طلاق در مرحله ی قبل است. یعنی اگر دادگاه موفق به اصلاح ذات البین ( اصلاح اساس ارتباطات و تقویت و تحکیم پیوندها و از میان بردن عوامل و اسباب تفرقه و نفاق است ) نشد گواهی عدم امکان سازش صادر می نماید و برمبنای آن ، زوجین می توانند به دفاتر طلاق مراجعه و طلاق توافقی خود را به ثبت برسانند. البته گواهی عدم امکان ساش و یا اجازه طلاق ، شوهر را ملزم به طلاق دادن نمی کند بلکه همانطور که گذشت این امر نوعی اجازه ی ثبت طلاق ، و رفع منع قانونی از دادن طلاق است نه اینکه حکمی لازم الاجرا باشد. بنابراین تا زمانی که زوجه ناشزه محسوب نشده ، حق ننفقه دارد.
لایحه قانونی دادگاه حقوقی خاص در تبصره ۲ ماده ۳ به جای گواهی عدم امکان سازش از اجازه طلاق سخن گفته بود که به شوهر داده می شد. در واقع با تجدیدنظر اعتبار مقررات قانون مدنی در مورد طلاق شوهر می بایست طبق ماده ۱۱۳۳ این قانون در مورد طلاق اختیار داشته باشد که هر وقت بخواهد زن خود را طلاق دهد . لیکن آزادی مطلق شوهر در طلاق با مصلحت اجتماعی سازگار نبود و با تعالیم اسلامی هم که طلاق را یک امر ناپسند تلقی کرده و جنبه استثنایی به آن داده وفق نمی داد ، بنابراین قانون مزبور مقرر داشته بود که در موردی که شوهر به استناد ماده ۱۱۳۳ قانون مدنی می خواهد زن خود را طلاق بدهد باید به دادگاه مراجعه کند و دادگاه بدوا موضوع را به داوری ارجاع نماید و در صورتی که بین زوجین سازش حاصل نشود اجازه طلاق به زوج داده شود. به علاوه این قانون مقرر داشته بود :« در طلاق توافقی مراجعه به دادگاه لازم نیست». در قانون اصلاح مقررات مربوط به طلاق در سال ۱۳۷۰ صدور گواهی عدم امکان سازش در هر مورد، حتی در طلاق توافقی ، برای طلاق لازم شناخته شده بود. در قانون جدید حمایت از خانواده مقرر داشته است: در صورتی که زوجین متقاضی طلاق توافقی باشند می توانند تقاضای خود را مستقیما در مراکز مشاور خانواده یا اینکه درخواست خود را به دادگاه خانواده تقدیم نمایند که در این صورت دادگاه باید موضوع را به مراکز مشاوره خانواده ارجاع دهد ولی اتخاذ تصمیم نهایی در زمینه طلاق در صورت عدم انصراف متقاضی از طلاق ، با دادگاه است ماده ۲۵ قانون جدید از این لحاظ مشابه قانون ۱۳۷۰ می باشد که نسخ شده است.
موارد صدور گواهی عدم امکان سازش
یکی از موارد گواهی عدم امکان سازش طلاق به درخواست زوج می باشد و دیگر موارد صدور آن در طلاق توافقی است و همان طور که گذشت در طلاق به درخواست زوجه حکم طلاق صادر می شود نه گواهی عدم امکان سازش.
در ماده ۲۶ قانون جدید حمایت از خانواده هم چنین در صورتی که طلاق توافقی باشد نیز دادگاه به صدور گواهی عدم امکان سازش اقدام خواهد کرد، لیکن در صورتی که طلاق به درخواست زوجه باشد همانطور که در ماده فوق ذکر شده، حسب مورد، دادگاه مطابق قانن به صدور حکم الزام زوج به طللاق یا احراز شرایط اعمال وکالت در طلاق مبادرت می کند. صدور حکم طلاق ، در موردی که زن درخواست طلاق کرده باشد ، به این علت است که حکم طلاق متضمن الزام شوهر به آن است از آن استنباط می شود. اما در گواهی عدم امکان سازش اجبار و الزام از ان استنباط نمی شود. بدین جهت قانون جدید حمایت از خانواده به تفاوت بین گواهی عدم امکان سازش و حکم الزام شوهر به طلاق پی برده و از این رو در موارد مختلف ، به متفاوت بون گواهی عدم امکان سازش و حکم طلاق اشاره کرده است.
اثر انصراف زوجین از طلاق توافقی پس از صدور گواهی عدم امکان سازش
در جایی که طلاق توافقی یا خلع باشد و زوجه برای طلاق مبادرت به گذشت از تمام یا قسمتی از مهریه خود نموده باشد ، با اصرار زوجه بر طلاق ، شوهر ملزم به ثبت طلاق می باشد . با این حساب ، امکان عدم اقدام برای ثبت طلاق فقط در طلاق به خواسته مرد قابل تصور است ، ولی چنانچه زن منصرف شود ، انصراف وی تاثیری در اجرای حکم ندارد و اعتبار گواهی عدم امکان سازش به قوت خود باقی است . حال اگر زن در طلاق توافقی یا خلع ، پس از صدور گواهی عدم امکان سازش ، رضایت خود در امر طلاق پس بگیرد ولی مرد ، مصر به طلاق باشد ، طلاق با اراده مرد می تواند واقع شود هر چند زن نیز می تواند با رجوع به فدیه ، طلاق واقع را در معرض فسخ شوهر قرار دهد.
مدت اعتبار گواهی عدم امکان سازش در طلاق توافقی
قانون جدید حمایت از خانواده مصوب ۱۳۹۱ با توجه به ایرادات ماده واحده مصوب ۱۳۷۶ ، ضمن قبول مدت اعتبار گواهی عدم امکان سازش ، به منظور رفع نقایص مقررات قبلی ، تلاش کرده است تا از تشریفات زاید و بی فایده بکاهد. ماده ۳۴ در این زمینه مقرر دارد : « مدت اعتبار گواهی عدم امکان سازش برای تسلیم به دفتر ازدواج و طلاق ، سه ماه پس از تاریخ ابلاغ رأی (گواهی) قطعی یا قطعی شدن رأی است. چنانچه گواهی مذکور ظرف این مهلت ، تسلیم نشود یا طرفی که آن را به دفتر خانه رسمی طلاق تسلیم کرده است ، ظرف سه ماه از تاریخ تسلیم در دفترخانه حاضر نشود یا مدارک را ارائه نکند ف گواهی صادره از درجه اعتبار ساقط است » » در تبصره این ماده آمده است :« هرگاه گواهی عدم امکان سازش صادر شده در طلاق توافقی ، به حکم قانون از درجه اعتبار ساقط شود ، کلیه توافقاتی که گواهی مزبور بر مبنای آن صادر شده است » ملغی می گردد.» بنایراین شوهر قادر نخواهد بود از این طریق بعد از تسلیم گواهی عدم امکان سازش سوء استفاده کرده و نظر خود را به زوجه اش تحمیل کند و در مقابل زوجه نیز نمی تواند از گواهی امکان سازش در طلاق توافقی سوء استفاده کند.
