نشر اکاذیب چیست ؟
نشر اکاذیب نیز به معنی پخش و انتشار هر نوع سخن خلاف واقع و حقیقت خواهد بود. نشر در لغت به معناي پراکنده گی، گستردگی و انتشار آمده است و اکاذیب جمع کذب و کذب در لغت به معنی دروغ گفتن،خبر برخلاف عقیده خود،خواه مطابق واقع باشد یا نباشد، خبر دادن از چیزي برخلاف آنچه هست با علم به آن،ضد صدق و … است. استاد دکتر جعفر لنگرودي در ترمینولوژي حقوق «اکاذیب را انتشار و اشاعه با سوء نیت،اخبار دروغ و وقایع خلاف واقع» تعریف نمودند. بدین ترتیب ملاحظه میشود که معناي اصطلاحی نشر اکاذیب درعلم حقوق با معناي لغوي آن یکسان است.به جرم «نشر اکاذیب » ، «اظهار اکاذیب» نیز اطلاق نموده اند و مراد آن است که مرتکب مطالب و اموري را که میداند حقیقت و واقعیت ندارد و به اشخاص یا مقامات رسمی اظهار نماید.مثل اینکه به دروغ شایعه سازد که در فلان محل سیل آمده است یا فلان خزانه دولتی بانک رسمی مورد دستبرد واقع شده یا ورشکسته شده ویا در فلان شهرستان عده اي طغیان کرده و جنگ داخلی را انداخته اند و یا فلان قشون مهاجم از مرزها گذشته و وارد خاك کشور شده است و یا شایع کند که وضع بازار و معاملات خراب گشته و عده اي تجار به طور کلی ورشکسته شده اند و نظایر اینها در اظهار اکاذیب اعمال معین به شخص یا اشخاص نسبت داده نمیشود بلکه مطالب دروغ به طور کلی اظهار میشود.
مجازات نشر اکاذیب
قانونگذار در ماده ۶۹۸ « قانون تعزیرات» مجازات نشر اکاذیب مقرر نموده است : « هرکس به قصد اضرار به غیر یا تشویش اذهان عمومی یا مقامات رسمی به وسیله نامه یا شکوائیه یا مراسلات یا عرایض یا گزارش یا توزیع هرگونه اوراق چاپی یا خطی با امضا یا بدون امضا اکاذیبی را اظهار نماید یا همان مقاصد اعمال را برخلاف حقیقت رأسا یا به عنوان نقل قول به شخص حقیقی یا حقوقی یا مقامات رسمی تصریحا یا تلویحا نسبت دهد، اعم از این که از طریق مزبور به نحوی از انحاء ضرر مادی یا معنوی به غیر وارد شود یا نه علاوه بر اعاده حیثیت در صورت امکان باید به حبس از دو ماه تا دو سال و یا شلاق ۷۴ ضربه محکوم شود».
مقایسه نشر اکاذیب و افترا
افترا لزوما با اسناد یک جرم به دیگری محقق می شود ، حتی اگر موجب خفت شاکی گردد در حالیکه نشر اکاذیب جرمی است کیفري با ضمانت اجراي حبس و شلاق. در افترا نسبت جرم به دیگري چه در اسناد و چه در مخاطب باید صراحت 
داشته باشد در حالیکه عمل مرتکب نشر اکاذیب یا انتساب اعمال خلاف حقیقت به غیر است. نسبت افترا باید دروغ باشد، اثبات صحت اسناد از ناحیه متهم مانع تحقق این جرم است (مگر مشمول عنوان اشاعه فحشاء شود) در جرم نشر اکاذیب دروغ بودن اظهار یا انتساب به عهده مقام تعقیب و شاکی است همچنین این جرم مطلق است و نیازي به نتیجه ندارد در این جرم قصد خاص اضرار به غیر یا تشویش اذهان عمومی یا مقامات رسمی لازم است. محاکمه نشر اکاذیب با حضور هیأت منصفه صورت میگیرد و دادگاه نمیتواند دستور موقتی مبنی بر عدم انتشار و چاپ مطلب صادر کند. منظور از اکاذیب و اعمال خلاف حقیقت نوع آنهاست و برحسب عرف و تبادل به یک عمل هم صدق میکند. بنابراین اگر کسی یک فقره امر کذب هم به دیگران نسبت دهد مشمول اکاذیب خواهد بود همچنین چنانچه شخصی حقایقی را بازگو کند که موجب تشویش اذهان عمومی شود موضوع مشمول نشر اکاذیب نخواهد بود زیرا اظهارات وي کذب میباشد نه اکاذیب.این جرم از جرایم قابل گذشت میباشد.
نشر اکاذیب رایانه ای
بر اساس ماده ۱۸ قانون جرائم رایانه ای مصوب ۱۳۸۸ «هر کسی که نسبت به نشر دروغ در فضای مجازی اقدام کند حتی اگر به ضرر مادی و معنوی کسی نباشد به حبس از ۹۱ روز تا دو سال و جزای نقدی و یا هر دو محکوم می گردد. این ماده در مورد کسانی به کار برده شده که اقدام به انتشار خبر کذب و دروغی در فضای مجازی کنند و از این طریق اذهان عمومی را تشویش کنند ، از این رو مجرم محسوب می شوند و باید در برابر قانون پاسخگوی عمل خود باشند و بسته به اینکه کار آنان نسبت به چه کسانی بوده است و در چه نوع فضایی منتشر داده اند ، روش های مجازات مختلفی برای آنها در نظر گرفته می شود.
عواقب کیفري جرم نشر اکاذیب
۱-مجازات مفتري:متهم به جرم نشر اکاذیب مستوجب حبس از دو ماه تا دو سال و یا شلاق تا ۷۴ ضربه علاوه بر اعاده حیثیت است.
۲- لزوم شکوائیه شاکی خصوصی
در اجراي ماده ۷۲۷ ق.م.ا. جرم نشر اکاذیب از جرائمی است که جز با شکایت شاکی خصوصی مرتکب تعقیب نمیشود و در صورتی که شاکی خصوصی گذشت نماید، دادگاه میتواند در مجازات مرتکب تخفیف دهد و با رعایت موازین شرعی از تعقیب مجرم صرف نظر نماید
