یکی از پرسش هایی که همواره برای بسیاری از افراد پیش می آید این است که دادیار کیست و تصمیمات او چه نقشی در روند پرونده های حقوقی دارد؟ به همین دلیل گروه وکلای دادگستری ره جویان عدالت در این نوشته تصمیم گرفته اطلاعات مهمی در مورد پرسش های مطرح شده به شما عزیزان ارائه دهد.
دادیار کیست؟
در جواب این سوال باید گفت که دادیاران اصولا قضات جوانی هستند که به تازگی فارغ التحصیل شده اند. این افراد زیر نظر دادستان در دادسراها مشغول به کار هستند. زمانی که شما به دادسرا رجوع می کنید به احتمال بسیار زیاد یا دادیاران روبرو می شوید. در واقع آنان برخی از وظایف دادستانان را انجام می دهند تا تجربه کافی در حوزه کاری خود پیدا کنند. در برخی موارد دادستانان اختیار یک پرونده را به این افراد می دهند تا دانش و تجربه آنان را به خوبی محک بزنند.
پاسخ به سوالی مهم:
یکی از سوالاتی که ممکن است در این بخش پیش بیاید این است که اگر دادستانی بخشی از وظایف خود را به دادیار تفویض کند و او تصمیمی بر خلاف میل او اتخاذ کند، در این صورت آیا دادستان نقشی در تغییر آن تصمیم می تواند داشته باشد؟
در پاسخ باید گفت که همواره نظر دادستان در چنین شرایطی بر نظر این قضات جوان اولویت دارد. درست است که برخی وظایف به او تفویض شده، اما دادستان همانند یک سرپرست بر تمامی امور نظارت دارد تا خلل و اشتباهی رخ ندهد.
آشنایی با انواع دادیار در نظام حقوقی ایران
همانطور که در مطالب فوق گفتیم دادستان برخی از وظایف خود را به این قضات جوان تفویض می کند. همین موضوع باعث می شود که گروه های مختلفی از دادیاران در نظام حقوقی وجود داشته باشد.
دادیار تحقیق
یکی از مهم ترین وظایف دادستانان تحقیق در باب پرونده های مختلف است تا اطلاعات مقدماتی در باب پرونده به دست آید. حال در برخی مواقع این وظیفه مهم به این افراد در دادسراها سپرده می شود.
نماینده دادستان در اجرای احکام
یکی از وظایفی که در اغلب موارد دادستان ها به این افراد تفویض می کنند، اجرای احکام کیفری است. در واقع هنگامی که حکم صادر می شود، دادیاران به عنوان نماینده دادستان در محل اجرای حکم حضور پیدا می کنند. این گروه از دادیاران را تحت عنوان دادیار اجرای احکام می شناسیم.
ناظر زندان
سومین گروه افرادی هستند که در حوزه مسائل مربوط به زندانیان به عنوان نماینده دادستان وظایف مهمی را انجام می دهند. مثلا آنان امور مربوط به آزادی مشروط، مرخصی زندانیان و عفو را تسهیل می بخشند.
دادیار اظهار نظر
طبق سلسله مراتبی که در دادسرا وجود دارد. بازپرس قرار صادر می کند. سپس قرار صادر شده به دست دادستان تایید و یا در برخی از موارد رد می شود. در اغلب موارد دادستان، این وظیفه را به آنان می سپارد. به عبارتی دیگر دادیاران می توانند در مورد قرار صادر شده بازپرسان اظهار نظر کنند و نقش کلیدی در سرنوشت پرونده ها داشته باشند.
نماینده دادستان در دادگاه
تقریبا در تمامی موارد ذکر شده دادیاران در نقش نماینده دادستان هستند، اما آنچه موجب تفاوت این گروه از سایر گروه های ذکر شده می شود دو کلمه پایانی عبارت است. همانطور که میدانید دادستان باید در جریان پرونده ها در دادگاه حضور پیدا کند تا از کیفر خواستی که صادر کرده، دفاع کند. حال در برخی مواقع دادستان این وظیفه خطیر را به این قضات جوان می سپارد تا از کیفر خواست دفاع کنند.
اعتبار تصمیمات دادیاران
همانطور که پیش تر گفتیم می توان دادیاران را به عنوان نماینده دادستان شناخت. خصیصه نماینده بودن باعث می شود که آنان در تصمیمات خود استقلال کامل نداشته باشند. در واقع درست است که دادستان حق مخالفت با تصمیمات او را دارد، اما تنها قرارهای صادر شده به وسیله این افراد است که باید حتما موافقت یا مخالفت دادستان را در بر بگیرد. یعنی اگر دادستان در باب مورد ذکر شده موافقت و یا مخالفت خود را اعلام نکند، قرار دادیار اعتباری ندارد. این در حالی است که سایر تصمیمات آنان بدون تایید یا رد دادستان نیز از اعتبار برخوردار هستند.
پس می توان گفت در صورتی که پرونده ای به این قضات جوان ارجاع گردد، تمامی تصمیمات آنان جز صدور قرار بدون تایید دادستان از اعتبار برخوردار است. همچنین زمانی که او در دادگاه برای دفاع از کیفرخواست حضور پیدا می کنند، نیازی به تایید دادستان ندارند. در چنین شرایطی فقط دادستان می تواند برای مثال به آنان گوشزد کند که هنگام دفاع به برخی موارد حتما اشاره کنند و این افراد موظف هستند که نکات ذکر شده را رعایت کند.
اگر دادستان با قرار صادر شده مخالفت کند آیا ادامه رسیدگی به پرونده به دادیار دیگری سپرده می شود؟
طبق قانون اصلاح تشکیل دادگاه های عمومی و انقلاب همان فرد وظیفه دارد از نظر دادستان پیروی کرده و قرار جدیدی مطابق با نظر او صادر کند.
