این مقاله به ارائه توضیحاتی در خصوص حقوق زن در قوانین اساسی و مدنی ایران می پردازد. به صورت کلی حقوق دارای مفاهیم و معانی متعددی است؛ برخی آن را توانایی هایی می دانند که در اختیار انسان قرار دارد و در هر شرایطی می تواند از آن استفاده کند و گاهی اوقات نیز این حقوق به صورت بالقوه در وجود انسان نهفته است، اما شرایط اجرای آن وجود ندارد و یا از فرد سلب شده است. زنان دارای توانایی ها و قابلیت های منحصر به فردی هستند و نمی توان تفاوت های ذاتی زن و مرد با یکدیگر را نقص نامید. ممکن است زنان توانایی هایی داشته باشند که این توانایی ها در وجود مردان یافت نشود.
متأسفانه امروزه هرکس حقوق زن را از دید خود تفسیر می کند. در حالی که درست ترین راه همان است که با تکیه بر قوانین کشور به این حقوق بنگریم و آن ها را مورد قضاوت قرار دهیم. یکی از مهم ترین مواردی که در قوانین اساسی و مدنی ایران اهمیت دارد، حقوق زن و تلاش برای احیای این حقوق است. در ادامه به بررسی حقوق زنان در قوانین اساسی و مدنی ایران خواهیم پرداخت.
نگاهی به حقوق زن در قوانین اساسی و مدنی ایران
یکی از موضوعات مهم در ارتباط با حقوق زن این است که زوجه می تواند هنگام جاری شدن عقد نکاح هر شرطی که با ذات عقد منافات نداشته باشد را به زوج تحمیل نماید. برخی از مهم ترین حقوق زنان در قوانین اساسی و مدنی ایران به شرح زیر است:
حق زن در فسخ نکاح به دلیل جنون مرد
در حالت کلی جنون به سه دسته ادواری، آنی و مستمر تقسیم می شود. در این راستا قانونگذار تأکید دارد که تفاوتی میان جنون ادواری و جنون مستمر وجود ندارد. مطابق با ماده ۱۱۲۱ قانون مدنی، جنون هریک از زوجین به شرط استقرار، مانند این که مستمر یا ادواری باشد، برای طرف مقابل موجب حق فسخ می شود.
حق زن در مسئله نفقه
نفقه از جمله حقوقی است که متعلق به زن می باشد و اعم است از خوراک و پوشاک و سایر اقلام مورد نیاز زن
حق نفقه با جاری شدن عقد نکاح، تحقق می یابد.
حق زن در استفاده و اعمال شروط ضمن عقد
در ماده ۱۱۱۹ قانون مدنی در رابطه با حقوق زن در استفاده و اعمال شروط ضمن عقد، این طور آمده است: «زن در زمان عقد می تواند هر شرطی را که مخالف مقتضای ذات عقد نباشد، بر مرد اعمال نماید».
حق زن در تعریف دارایی خود
به موجب ماده ۱۱۱۸ قانون مدنی، زن از استقلال مالی برخوردار است و می تواند از هر روشی که بخواهد، دارایی های خود را تصرف نماید و این دارایی ها، هیچ منافاتی با دریافت نفقه ندارد.
حقوق زن در مسئله فسخ نکاح
اگرچه طلاق در اختیار مرد است، اما فسخ نکاح از جمله حقوق مشترک میان زوجین می باشد. با فراهم شدن شرایط فسخ، حق فسخ نیز محقق می شود. برابر با ماده ۱۱۲۸ قانون مدنی، هرگاه زن یا مردی خود را واجد صفاتی معرفی کنند که بعد از عقد، فقدان آن مشخص گردد، این امر تدلیس بوده و از موجبات فسخ عقد می باشد. در ارتباط با ناتوانی جنسی زوج، زوجه می تواند همانند دیگر شرایط فسخ نکاح، قضیه را با جنبه اعلامی آن بیان دارد. بعد از این که ۱ سال به پزشکی قانونی یا دادگاه مراجعه کرد و ناتوانی زوج قابل درمان نبود، دادگاه اقدام به فسخ نکاح می نماید.
حقوق زن در استفاده از حق حبس
هرگاه مردی از پرداخت مهریه همسر خود امتناع ورزد، برابر با ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی، زن می تواند از انجام وظایف زناشویی خود اجتناب کند. حتی در این شرایط نیز مرد موظف به پرداخت نفقه است.
حقوق زن در طلاق رجعی
در شرایطی که طلاق رجعی صورت گرفته است، زوجین می بایست ۳ ماه در یک خانه ساکن شوند و زوج موظف به پرداخت نفقه خواهد بود. در چنین حالتی اگر مرد فوت کند، زن مستحق دریافت ارث می باشد. هم چنین در صورتی که مرد تصمیم به ازدواج داشته باشد، این کار باید با اجازه دادگاه و یا همسر اول وی صورت گیرد. در ایام عده مرد امکان ازدواج با خواهر زن خود را ندارد و این زنا، زنای محصنه نام می گیرد. علاوه بر این زوجه می تواند کلیه وظایف زناشویی را که در تضاد با ماهیت طلاق نیست، تمام و کمال انجام دهد.
حقوق زن در انتخاب محل سکونت
از مهم ترین حقوق زن در قوانین اساسی و مدنی ایران، انتخاب محل سکونت است. این بدان معناست که زن می تواند حق سکونت را به شروط ضمن عقد ضمیمه نماید. ترک منزل زوج با ترس از آسیب های جسمی و مالی بدون اجازه مرد ممکن نیست. با این حال ماده ۱۱۱۵ قانون مدنی اشاره داشته است که در مواردی زن این حق را دارد که بدون اذن زوج منزل وی را ترک کند. به عنوان مثال مسئله مهمی مانند خروج از کشور در هر شرایطی نیازمند اذن زوج است، مگر زنی که مستطیع شده و قصد رفتن به حج تمتع را دارد. در این شرایط زوجه می تواند بدون کسب اجازه از زوج، اقدام به ترک منزل نماید.
سخن پایانی
در این مقاله مهم ترین حقوق زن در قوانین اساسی و مدنی ایران مورد بررسی قرار گرفت. از آن جایی که این موضوع از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است، گروه وکلای دادگستری ره جویان عدالت با همکاری مجموعه ای متشکل از وکلای پایه یک دادگستری در حوزه های مختلف کیفری و حقوقی، به صورت تخصصی آماده ارائه تجربیات و خدمات حقوقی به هموطنان عزیز خواهد بود. از این رو با اعتماد به وکلای این مرکز، می توانید از استیفای کامل حقوق مدنی خود اطمینان داشته باشید.
