بازپرس پرونده در نظام کیفری ایران شخصی است که صلاحیت تعقیب و تحقیق درباره وقوع یک جرم را دارد. او مسئولیت تحقیقات مقدماتی و رسیدگی به جرم‌ها و شناسایی مجرمان را دارد. بازپرس در سمت مقام قضایی در کنار دادستان فعالیت می‌کند و مسئولیت رسیدگی به شکایت‌ها و پرونده‌هایی که از سوی دادستان به او ارجاع می‌شود را بر عهده می‌گیرد. بازپرس پرونده برای شروع تحقیقات و رسیدگی به پرونده‌ها نیاز به اجازه دادستان دارد. از میان وظایف تعیین شده برای بازپرس، تعقیب و جمع‌آوری ادله برای جرم، شناسایی متهمان و حفظ آثار جرم، جزو مهم‌ترین وظایف او محسوب می‌شوند. شما می‌توانید جهت کسب اطلاع بیشتر در این خصوص و نیز جهت گرفتن وکیل کیفری، ضمن مراجعه به سایت گروه وکلای دادگستری ره جویان عدالت و برقراری تماس با مشاورین مجرب این گروه، وقتی را جهت قرار ملاقات حضوری رزرو کنید.
بازپرس چه وظایفی دارد؟
بازپرس پرونده در نظام کیفری ایران وظایف محوله متعددی دارد که، در زیر به برخی از مهم‌ترین آن‌ها اشاره خواهد شد:
انجام تحقیقات مقدماتی
زمانی که یک جرم به بازپرس پرونده گزارش می‌شود یا دادستان پرونده‌ای را به او ارجاع می‌دهد، در صورت صدور اجازه از سوی دادستان، بازپرس موظف است تحقیقات اولیه را آغاز کرده و اقدامات قانونی لازم را در جهت انجام تحقیقات مقدماتی انجام دهد. همچنین باید تاکید کرد، که تحقیقات مربوط به جرایم منافی عفت از سوی بازپرس ممنوع است.
بدست آوردن دلایل لازم برای کشف جرم
یکی از مهم‌ترین وظایف بازپرس پرونده این است که، ضمن انجام تحقیقات مقدماتی و رسیدگی به جرم‌ها، ادله مرتبط با وقوع جرم را جمع‌آوری کرده و هویت متهمان را شناسایی کند. او در حوزه قضایی محل ماموریت خود فعالیت می‌کند و شخصی است که صلاحیت تعقیب و تحقیق درباره جرم‌ها را دارد. بازپرس در کنار دادستان به عنوان مقام قضایی فعالیت می‌کند اما، تصمیم‌گیری نهایی در رابطه با صدور حکم در حیطه صلاحیت قاضی است.
بی طرف بودن بازپرس
بازپرس پرونده نقش حیاتی در رسیدگی به پرونده‌ها و بررسی جرم‌ها دارد. او می‌بایست بدون تعصب و غرض‌ورزی و در نهایت صداقت، تحقیقات مقدماتی را انجام داده و ادله مرتبط با جرم را جمع‌آوری کند. از آنجایی که تصمیمات او در رابطه با پرونده تأثیر بسزایی در صدور حکم نهایی دارد، می‌بایست وظیفه خود را با دقت بالایی انجام دهد.
حفظ ادله وقوع جرم و حفاظت از اطلاعات مهم
شخص بازپرس مسئولیت آغاز سریع تحقیقات و جلوگیری از نابودی دلایل و مدارک جرم را دارد. داشتن سرعت عمل در این خصوص امری حیاتی است. بازپرس پرونده می‌بایست با هماهنگی و اقدام سریع، تحقیقات را آغاز کرده تا بتواند اطلاعات مهم را حفظ کند.
ممانعت از توقیف تحقیقات
حفظ استمرار در تحقیقات و رسیدگی به پرونده، یکی از مهم‌ترین وظایف بازپرس است. او وظیفه دارد حتی در صورت عدم شناسایی متهم یا کمبود ادله مهم جهت اثبات جرم، رسیدگی به پرونده را ادامه دهد و مانع از توقف تحقیقات شود.
صدور قرار
بازپرس پرونده امکان استفاده از قرارهای مختلفی مانند قرار اناطه، قرار منع تعقیب، قرار موقوفی تعقیب، قرار مجرمیت و سایر موارد مندرج در قانون آیین دادرسی کیفری، را به جهت جلوگیری از امحاء آثار جرم یا کشف دلایل و شواهد جدید دارد.
در برخی موارد استثنائی، بازپرس می‌تواند روند رسیدگی به پرونده و انجام تحقیقات را متوقف کرده و پرونده را به بایگانی بفرستد. این استثناءها شامل موارد زیر می‌باشند:
- جرم مورد نظر از جمله جرایم با مجازات درجه ۴ تا ۸ باشد.
- هنوز هویت متهم مشخص نشده باشد.
- از زمان ارتکاب جرم دو سال گذشته باشد.
در این شرایط اگر دادستان موافقت کند، بازپرس پرونده مجاز است تا روند رسیدگی به پرونده را متوقف کرده و ضمن لغو ادامه تحقیقات، پرونده را به بایگانی بفرستد. بایگانی پرونده در این شرایط، به صورت موقت است و پرونده ممکن است در آینده مجدداً مورد مطالعه و بررسی قرار گیرد و در صورت لزوم، روند رسیدگی به آن ادامه یابد.
حوزه صلاحیت قضایی بازپرس پرونده
بازپرس پرونده در حوزه‌های قضایی زیر مسئول انجام برخی تحقیقات مقدماتی می‌باشد.
- هنگامی که جرم در حوزه قضایی محل ماموریت او رخ دهد.
- در صورتی که جرم در حوزه قضایی دیگری اتفاق بیفتد، اما متهم یا مظنون به ارتکاب جرم در حوزه قضایی محل ماموریت او دستگیر شود.
- در صورتی که وقوع جرم در حوزه قضایی دیگری رخ داده باشد اما، مظنون یا متهم به ارتکاب جرم در محل ماموریت بازپرس پرونده مقیم باشد.
بازپرس با قاضی چه تفاوت‌هایی دارد؟
بر خلاف تصور عموم مبنی بر یکسان دانستن وظایف بازپرس پرونده و قاضی، این دو سمت از بسیاری از جهات با یکدیگر تفاوت‌های اساسی دارند که در ادامه به آن اشاره خواهد شد.
وظایف بازپرس پرونده
- وظیفه‌ی بازپرس انجام تحقیقات مقدماتی و اولیه درباره وقوع یک جرم است.
- فعالیت بازپرس در دادسرا انجام می‌شود و او مسئول تحقیقات در این مرحله است.
- بازپرس صلاحیت تعیین مجازات را ندارد و تصمیمات قضایی را صادر نمی‌کند.
- او می‌تواند قرارهایی مثل قرار جلب به دادرسی یا قرار منع تعقیب متهم را صادر کند، اما تصمیمات نهایی قضایی توسط قاضی صادر می‌شود.
وظایف قاضی
- قاضی وظیفه دارد تحقیقات انجام شده را بررسی کند و بر اساس آن‌ها رأی را صادر کند.
- فعالیت قاضی در دادگاه صورت می‌گیرد و او مسئول صدور رأی‌های قضایی است.
- قاضی توانایی صدور رأی و تعیین مجازات را دارد و تصمیم‌گیری نهایی در رابطه با پرونده‌ها به عهده اوست.
از لحاظ جایگاه و مقام، قاضی از بازپرس بالاتر است و در مرحله‌ی دادگاه، نقش اساسی‌تری ایفا می‌کند. تصمیمات قاضی تاثیر بیشتری در نتیجه‌ی پرونده‌ها و تعیین سرنوشت متهمان دارد اما، بازپرس بیشتر نقش مهمی در مرحله‌ی تحقیقات مقدماتی و جمع‌آوری ادله وقوع جرم دارد.
آیا بازپرس می‌تواند حکم صادر کند؟
خیر، بازپرس پرونده وظیفه قضاوت و صدور حکم درباره هیچ پرونده‌ای را ندارد. وظیفه او محدود به تکمیل پرونده است و اگر نظری درباره مجرمیت فرد مورد نظر داشته باشد، قرار مجرمیت را صادر کرده و سپس پرونده را جهت صدور حکم و به عبارتی تعیین مجازات، به دادگاه ارسال می‌نماید.
نتیجه‌گیری
نکته قابل توجه در بحث پرونده‌های کیفری، وجود پیچیدگی‌های قانونی بسیار در مراحل رسیدگی به پرونده و لزوم اطلاع از قوانین کیفری است. از این رو بهتر است پیگیری مراحل قانونی پرونده خود را به گروه وکلای دادگستری ره جویان عدالت بسپارید. وکلای زبده این گروه در اسرع وقت و به بهترین وجه ممکن، شکوائیه شما را تنظیم و مراحل پیگیری آن را تا حصول نتیجه موفقیت‌آمیز، با جدیت دنبال خواهند کرد.
