از نظر حقوقی دولت به دو جهت ممکن است از اموال متوفی سهم ببرد. نخست مالیات بر ارث است که پس از فوت متوفی و هنگام تقسیم ماترک او میان وراث، توسط دولت از اموال متوفی دریافت می شود. دومین مورد مربوط به هنگامی است که شخصی بدون وارث باشد. در این حالت به استناد ماده ۸۶۶ قانون مدنی اموال متوفی به دولت می رسد. در این نوشتار به بررسی برخی از مهمترین موقعیت های حقوقی خواهیم پرداخت که در طول عملیات تقسیم ترکه ممکن است دولت بخشی از ماترک متوفی را از آن خود سازد.
متوفی بدون وارث
بر مبنای ماده ۸۶۶ قانون مدنی در صورتی نبودن وارث برای متوفی، تصمیم گیری در مورد امر ترکه به عهده حاکم است. منظور از شخص بدون وارث کسی است که در هیچ یک از طبقات و درجات ارث دارای خانواده و بستگان نباشد. مطابق با ماده ۸۶۲ قانون مدنی طبقات سه گانه ارث عبارتند از: ۱- پدر و مادر و فرزندان و فرزندان آنان. ۲- اجداد و برادر و خواهر و فرزندان آنان. ۳- عموها، دایی ها، عمه ها، خاله ها و فرزندان آنان.
اگر متوفی در هیچ کدام از طبقات فوق، خانواده ای نداشته باشد مطابق با ماده ۳۳۵ قانون امور حسبی از تاریخ تحریر ترکه اموال متوفی بدون وارث تا ده سال، از ماترک متوفی نگهداری می شود. چنانچه در طول این ده سال وارثی برای متوفی پیدا شود، اموال به وی تحویل می گردد. پس از ده سال از تاریخ تحریر ترکه چنانچه وارثی برای متوقی پیدا نشد، اموال باقی مانده از متوفی به خزانه دولت تحویل می گردد.
گاه برای متوفی وارثی پیدا می شود، اما اسناد و مدارک کافی برای اثبات رابطه خانوادگی را ندارد. در این صورت شخصی که مدعی وارث بودن است می تواند به دادگاه عمومی و حقوقی مراجعه کرده و دعوای اثبات نسب را اقامه نماید. برای طرح دعاوی ارث و میراث در محاکم دادگستری می توانید با وکلای خبره گروه وکلای ره جویان عدالت مشاوره حقوقی داشته باشید.
دریافت مالیات بر ارث
مالیات ها وجوهی هستند که دولت از شهروندان دریافت می کنند تا برای صرف در کارهای عمومی مثل ساختن راه، مدرسه و ارائه سایر خدمات هزینه شوند. یکی از انواع مالیات های مستقیم که از مردم دریافت می شود، مالیات بر ارث است که به اموال متوفی تعلق می گیرد. بدیهی است در صورتی که متوفی اموالی از خود برجای نگذاشته باشد، دولت مالیات دریافت نمی کند. مطابق با ماده ۱۹ قانون مالیات های مستقیم به کلیه ماترک متوفی واقع در داخل ایران یا خارج از ایران از قبیل منقول و غیرمنقول و همچنین مطالبات قابل وصول وی و حقوق مالی او پس از کم کردن هزینه های کفن و دفن و دیون مالی، مالیات بر ارث تعلق می گیرد.
همانطور که ملاحظه گردید، به همه اموال متوفی اعم از منقول و غیر منقول، خواه داخل ایران و خواه خارج از ایران، مالیات بر ارث تعلق می گیرد. میزان مالیات بر ارث درصدی از ارزش و نرخ روز اموال متوفی می باشد. میزان مالیات بر ارث با توجه به ارزش دارایی بازمانده از متوفی در ماده ۱۷ قانون مالیات های مستقیم تعیین می شود. یکی دیگر از مولفه های تاثیرگذار در نرخ مالیات بر ارث، رابطه وارث با متوفی است. برای مثال چنانچه اموال متوفی تا پانصد هزار ریال ارزش داشته باشد، طبقه اول و دوم از پرداخت مالیات معافند، لکن طبقه سوم مشمول پرداخت ۱۵% مالیات بر ارث است.
نکات حقوقی تکمیلی در خصوص سهم دولت از اموال متوفی
در ادامه به برخی از مهمترین نکات حقوقی در رابطه با سهم دولت از اموال متوفی اشاره خواهیم داشت:
- چنانچه وراث طبقه اول یعنی پدر و مادر و فرزندان متوفی دارای معلولیت باشند، از کارافتاده باشند یا کمتر از ۲۰ سال سن داشته باشند، مشمول بخشودگی یا معافیت از پرداخت مالیات بر ارث می شوند.
- در ماده ۲۴ قانون مالیات های مستقیم فهرست اموالی که مالیات بر ارث به آنها تعلق نمی گیرد درج شده است. مطابق با این ماده وجوه بازنشستگی و وظیفه و پس انداز خدمت و بیمه های تامین اجتماعی، بیمه عمر، خسارت فوت، دیه و مانند آن که به صورت مستقیم یا مستمری به وارث تعلق می گیرد، مشمول پرداخت مالیات بر ارث به دولت نخواهد بود.
- در صورتی که متوفی پیش از فوت اموال خود را وقف کرده یا به سازمان های خیریه مثل کمیته امداد امام خمینی(ره)، صلح کرده باشد، پس از فوت او مالیات بر ارث به اموال وی تعلق نمی گیرد.
برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص نحوه تقسیم اموال متوفی و سهم دولت از این اموال، پیشنهاد ما این است که با یک نفر وکیل دادگستری مشاوره حقوقی داشته باشید. گروه وکلای ره جویان عدالت با حضور وکلای ماهر در زمینه دعاوی خانوادگی، ملکی و … آماده ارائه انواع خدمات وکالت در دعاوی، مشاوره حقوقی و … به شما بزرگواران می باشد.
