اعسار زوج؛ حکم اثبات اعسار زوج در سایر پرونده ها قابل استناد است یا خیر؟
اعسار [ اِ ] کلمه ای عربی و از ریشه عسر است. همانطور که در لغت نامه دهخدا بیان شده، این کلمه در لغت به معنای نیازمند شدن و تنگ دست گردیدن است. اعسار زوج یک عبارت حقوقی به معنای عدم توانایی زوج (مرد) در پرداخت مهریه است.
با وجود آن که دو مفهوم اعسار و تقسیط مستندات قانونی متفاوتی دارند، اما اعسار زوج یا اعسار از پرداخت مهریه، به عنوان قسط بندی در پرداخت مهریه نیز شناخته می شود.
اعسار زوج از جمله اصلاحاتی است که با افزایش آمار زندانیان مهریه در قانون با تصویب و اضافه شدن ماده ۲۲ به قانون حمایت از خانواده در سال ۱۳۹۱ اعمال شد. البته در سال ۱۳۹۴ بار دیگر نحوه اجرای محکومیت مالی تغییر کرد که بر اعسار مهریه نیز تاثیر گذار بود.
در این مقاله از گروه وکلای دادگستری ره جویان عدالت به اعسار زوج که یکی از دعاوی خانوادگی است می پردازیم. تا با درک بهتر این مفهوم حقوقی به سوال بیان شده در این مقاله پاسخ دهیم. برای کسب اطلاعات بیشتر و مشاوره با یک وکیل خانواده برای طرح سوالات دیگر مربوط به دعاوی خانوادگی می توانید با ما در ارتباط باشید:
وکیل خانواده کیست؟
به کسی که دعاوی خانوادگی از جمله اعسار زوج یا تقسیط مهریه زوج، مطالبه مهریه، نفقه زوج، نفقه فرزند، حضانت فرزند و مواردی از این دست را بررسی می کند، وکیل خانواده می گویند.
اعسار
به شکل کلی کسی که در یک دادرسی محکوم به پرداخت وجه شود. در صورتی که قادر به پرداخت این مبلغ به شکل یکجا نباشد، می تواند درخواست اعسار و یا تقسیط مبلغ محکوم شده نماید. در این جا منظور از اعسار، اعلام و اثبات ناتوانی از پرداخت تمام مبلغ محکوم شده به شکل یک جا است.
- به فردی که در شرایط اعسار یا ناتوانی و تنگ دستی باشد معسر می گویند. طبق ماده یک قانون اعسار، در تعریف حقوقی، معسر کسی است که ناتوان از پرداخت دِین و یا دیون خود باشد. این ناتوانی می تواند دو دلیل داشته باشد:
- نداشتن مال و یا دارایی کافی.
- عدم دسترسی به مال و یا دارایی ها.
اعسار زوج یا اعسار مهریه
اعسار زوج (مرد) یا اعسار مهریه، به این معنی است که زوج امکان پرداخت مهریه به شکل یک جا را ندارد. در صورتی که درخواست اعسار زوج مورد قبول باشد؛ قاضی می تواند حکم به پرداخت اقساطی و یا مهلت بدهد.
- قضات در مورد درخواست اعسار زوج به ندرت حکم به دادن مهلت می دهند. معمولا با حکم قاضی، میزان مهریه با توجه به دارایی های زوج قسط بندی می شود. تشخیص میزان قسط ها و تعداد آن ها به عهده قضات پرونده ها است. با این وجود معمولا میزان اقساط بین یک سوم و یک چهارم درآمد ماهیانه زوج تعیین می شود.
- باید توجه داشت که مهریه به هر میزان که باشد، قابل وصول است. زیرا در قانون محدودیتی برای آن در نظر گرفته نشده است. با این وجود محکومیت ها از جمله محکومیت مالی و یا حکم بازداشت برای زوج، تنها تا مبلغی معادل ۱۱۰ سکه بهار آزادی امکان پذیر است.
درخواست اعسار زوج
اولین نکته ای که باید درباره درخواست اعسار زوج یا ناتوانی از پرداخت مهریه بدانید. این است که اگر کسی که ادعای اعسار کرده است در حین رسیدگی تمکن مالی بیابد، باید تمام هزینه های دادرسی را پرداخت کند.
اثبات اعسار زوج
طبق قانون فقهی «اَلبَیِّنَهُ عَلَی المُدَعی» اثبات هر ادعایی بر عهده مدعی است. به همین دلیل اثبات درخواست اعسار زوج بر عهده مرد است. به همین منظور زوج، و یا به شکل کلی هر مدعی اعساری، باید به همراه دادخواست اعسار، فهرست اموال و دارایی های خود را نیز به دادگاه ارائه کند. فهرست اموال و دارایی زوج شامل تعداد، مقدار و قیمت تمامی دارایی ها و اموال منقول و غیرمنقول زوج است.
فهرست اموال برای درخواست اعسار زوج
- تمامی وجوه نقدی که فرد به هر عنوان نزد بانک ها یا موسسات مالی و اعتباری ایرانی و یا خارجی دارد.
- مشخصات دقیق حساب های بانکی، مالی و اعتباری ایرانی و خارجی فرد.
- تمامی اموالی که فرد به هر نحو نزد شخص و یا اشخاص ثالث دارد.
- تمامی مطالبات فرد از شخص و یا اشخاص ثالث.
- فهرست نقل و انتقالات و هر نوع تغییر در این اموال. (از یک سال قبل از طرح دعوای اعسار زوج به بعد.)
حکم اثبات اعسار زوج در سایر پرونده ها قابل استناد است یا خیر؟
اگر در پرونده حکم اعسار از جمله اعسار زوج یا اعسار مهریه ثابت شود. این حکم در پرونده های دیگر اعمال خواهد شد و نیازی به بررسی مجدد این حکم در پرونده های دیگر نخواهد بود.
به همین دلیل اگر دادخواست اعسار زوج مورد پذیرش قرار گیرد از آنجایی که این حکم در شعبه ای دیگر پذیرش و مورد قبول واقع شده در پرونده های دیگر قابل استفاده، استناد و رجوع است.
