انواع جرایم سایبری به شکل هایی بسیار متنوع در فضای مجازی یا فضای سایبری وجود دارند. این نوع جرایم را می توان نوعی از جرایم اینترنتی به شمار آورد؛ یعنی تقریباً زیرمجموعه ای از آن در نظر گرفته می شود. به همین دلیل است که اگر در این فضا با هوشیاری وارد نشوید به طور حتم آسیب می بینید. برخی از این جرایم چه در فضای حقیقی و چه در فضای مجازی جرم محسوب می شوند. تعدادی از جرایم سایبری نیز وجود دارند که فقط مخصوص این فضا هستند. انواع جرایم سایبری را که در بستر اینترنت در قانون معرفی شده اند، موارد زیر تشکیل می دهند:
- دسترسی غیر مجاز
- شنود غیر مجاز
- جاسوسی رایانه ای
- جعل رایانه ای
- سرقت رایانه ای
- جرایم رایانه ای
- جرایم علیه عفت و اخلاق عمومی
- هتک حیثیت
- نشر و اکاذیب
دسترسی غیر مجاز در فضای مجازی
این مورد از انواع جرایم سایبری طبق ماده (۱) قانون جرایم رایانه ای است.
نوع جرم
دسترسی غیر مجاز به هر گونه اطلاعات، سیستم های مخابراتی یا رایانه ای حفاظت شده توسط تدابیر امنیتی را شامل می شود.
مجازات
- حبس از ۹۱ روز تا یک سال
- جزای نقدی (از ۵ تا ۲۰ میلیون ریال)
- هر ۲ نوع مجازات با هم
شنود غیر مجاز در فضای مجازی
شنود غیر مجاز طبق ماده (۲) قوانین مربوط به فضای مجازی در نظر گرفته می شود.
نوع جرم
در رابطه با شنود غیر مجاز محتوای در حال انتقالی که عمومی نیست، مطرح می شود. این محتوا می تواند در سیستم های مخابراتی، رایانه ای، نوری و یا امواج الکترومغناطیسی منتقل شود.
مجازات
- حبس از ۶ ماه تا ۲ سال
- جزای نقدی از ۱۰ تا ۴۰ میلیون ریال
- هر ۲ نوع مجازات با هم
جرایم سایبری علیه عفت و اخلاق عمومی
این نوع از انواع جرایم سایبری به هر نوع محتوای غیر اخلاقی و مستهجن مربوط می شود. محتواهای مستهجن شامل محتواهایی است که دارای مسائل جنسی، ارتباط های جنسی، اندام های تناسلی، برهنگی و صور قبیحه هستند. البته تهیه، انتشار و ذخیره این محتواها برای کارهای علمی، پژوهشی و یا هر مورد عقلایی دیگر جرم نخواهد بود. این جرایم در ۲ ماده قانونی مطرح شده اند:
ماده ۱۴ قانون برای انواع جرایم سایبری
- نوع جرم: تولید، انتشار، توزیع، ارسال یا معامله محتواهای مستهجن با هر نوع سیستم در فضای مجازی جرم است. علاوه بر این، تولید، ذخیره و نگهداری این قبیل محتواها به منظور انتشار، ارسال یا تجارت نیز جرم محسوب می شود.
- مجازات: حبس از ۹۱ روز تا ۲ سال، جزای نقدی از ۵ تا ۴۰ میلیون ریال يا هر دو مجازات با هم مجازات این جرم هستند. مجازات فردی که این محتواها را برای تعداد کمتر از ۱۰ نفر ارسال کند، یک تا ۵ میلیون ریال است. اگر این کار به عنوان حرفه فرد باشد یا سازمان یافته انجام شود، در صورت مفسد فی الارض شناخته نشدن، حکم حداکثری دارد. به این معنی که حداکثر میزان هر ۲ نوع مجازات جرایم سایبری برای او صادر می شود.
ماده ۱۵ قانون برای انواع جرایم سایبری
ماده (۱۵) قوانین مربوط به انواع جرایم سایبری به مواردی اشاره دارد که در فضای مجازی اعمال زیر انجام شود. مجازات این اعمال حبس از ۹۱ روز تا یک سال، جزای نقدی از ۵ تا ۲۰ میلیون ریال يا هر دو مجازات با هم است.
- اگر فردی برای دستیابی دیگران به محتواهای مستهجن به هر طریقی اقدام کند مجرم خواهد بود. مثلاً ممکن است با تهدید، تطمیع، ترغیب، تحریک یا حتی تسهیل در دستیابی آن ها یا آموزش آن ها این کار را انجام دهد. البته اگر این اعمال در رابطه با محتواهای مبتذل باشد حکم مجازات آن فرق می کند. مجازات این افراد پرداخت ۲ تا ۵ میلیون ریال است.
- فردی که با هر روشی باعث انجام جرایمی مانند مصرف روان گردان یا مواد مخدر، خودکشی، اعمال منافی عفت یا خشونت شود. مجرم انجام این اعمال را در فضای سایبری با فریب، تهدید، تحریک، ترغیب و یا دعوت کردن محقق می کند. تسهیل و آموزش این قبیل کارها نیز جزء همین موضوع به شمار می آید.
هتک حیثیت از انواع جرایم سایبری
۲ ماده قانونی درباره این نوع جرم از انواع جرایم سایبری وجود دارد که مجازات هر دو مورد یکی است. حبس از ۹۱ روز تا ۲ سال، جزای نقدی از ۵ تا ۴۰ میلیون ریال يا هر دو مجازات برای آن ها صادر می شود. در رابطه با ماده (۱۶) در صورت انجام کارهای ذکر شده به صورت مستهجن، حداکثر هر ۲ نوع مجازات صادر می شود. این ۲ ماده قانونی عبارت هستند از:
ماده ۱۶ قانون برای انواع جرایم سایبری
اگر فردی اعمال زیر را با استفاده از سیستم های مخابراتی یا رایانه ای انجام دهد که عرفاً باعث هتک حیثیت کسی شود، مجرم است:
- تغییر دادن صوت، تصویر یا فیلم فردی دیگر و انتشار آن
- تحریف کردن صوت، تصویر یا فیلم فردی دیگر و انتشار آن
- انتشار صوت، تصویر یا فیلم فردی دیگر با داشتن علم به تغییر و تحریف آن
ماده ۱۷ قانون برای انواع جرایم سایبری
اگر فردی اعمالی را که باعث ایجاد ضرر یا هتک حرمت فرد می شود انجام دهد یکی از انواع جرایم سایبری را مرتکب شده است. بدیهی است که این اعمال مجرمانه به وسیله سیستم های مخابراتی یا رایانه ای اتفاق می افتند. این اعمال شامل موارد زیر می شوند:
- انتشار و در دسترس قرار دادن فیلم خصوصی یا خانوادگی دیگران بدون رضایت آن ها
- انتشار و در دسترس قرار دادن صوت یا تصویر دیگران بدون رضایت آن ها
- انتشار و در دسترس قرار دادن اسرار دیگران بدون رضایت آن ها
نشر اکاذیب از انواع جرایم سایبری
بر اساس ماده (۱۸) برخی از اعمال اگر انجام شوند، ضرر مادي يا معنوي داشته باشند یا نه از انواع جرایم سایبری محسوب می شوند. مجازات این اعمال حبس از ۹۱ روز تا ۲ سال، جزای نقدی از ۵ تا ۴۰ میلیون ریال يا هر دو مجازات با هم هستند. این مجازات ها علاوه بر اعاده حیثیت برای اعمال مجرمانه زیر در نظر گرفته شده اند:
- انتشار اکاذیب با سیستم های مخابراتی یا رایانه ای به منظور ضرر رساندن به دیگران، تشویش اذهان عمومی یا مقام های رسمی
- در دسترس قرار دادن محتواهای کذب و خلاف حقیقت
- نقل قول و یا انتساب سخنانی به صورت دروغ به افراد یا مقام های رسمی
کلام آخر درباره انواع جرایم سایبری
همان طور که مشاهده کردید انواع جرایم سایبری و جرایم رایانه ای بسیار گسترده و متنوع هستند. طبیعی است برای وارد شدن به فضای مجازی باید با احتیاط عمل کنید تا بیهوده دچار مشکل نشوید. به همین دلیل برای انجام هر فعالیتی مشورت کردن با یک وکیل حرفه ای از مجموعه هایی معتبر نظیر ره جویان عدالت بهترین گزینه است. با این کار بدون انجام هیچ اشتباهی به راحتی در این فضای پیچیده حرکت می کنید. ذکر این نکته نیز لازم است که درباره جرایم رایانه ای در مقاله بعدی توضیحات کامل ارائه می شود.
