هزینه دیه چطور محاسبه میشود؟

قبل از اینکه به چگونگی محاسبۀ دیه بپردازیم، باید دربارۀ مفهوم دیه توضیح دهیم. بر اساس قانون اساسی اگر فردی چه از روی عمد و چه ناعمد دچار آسیب یا صدمه شود، طبق قانون و شرع اسلام، باید مبلغی به عنوان خون بها به فرد آسیب دیده پرداخت شود که به آن می گویند و چنانچه دیه ی آن آسیب در قانون ذکر نشده باشد، با مقایسه ی مقدار و شدت آسیب نسبت به دیگر آسیب ها، مبلغی به عنوان خسارت تعیین میشود که به آن ارش میگویند.
دیه ها عموما در چهار دسته از جمله دیه قتل یا دیه کامل، دیه منافع اعضا که به از بین بردن توانایی یکی از اعضای بدن اطلاق میگردد، دیه جراحت یا دیه اعضای بدن جای می گیرند.

نحوۀ محاسبه ارش

همانطور که پیشتر اشاره کردیم، ارش نیز به نوعی از دیه گفته می شود که مقدار آن از پیش تعیین نشده است و در شرع اشاره ای با آن نشده و دستگاه غذایی با کمک پزشکی قانونی با سنجیدن میزان و شدت آسیب و مقایسه ی آن با موارد تعیین شده، مقداری را به عنوان دیه حساب می-کند.

محاسبه ی دیه جراحات

دیه های جراحت بر اساس عمق جراحت به انواع مختلفی از نظر شرعی تقسیم میشوند و هرچه عمق زخم بیشتر باشد دیه ی بیشتری به آن تعلق میگیرد و اندازه ی زخم ملاک تعیین شدت جراحت نیست. مقدار دیه ی هر کدام از انواع جراحت بر اساس کسر مشخصی از دیه ی کامل یه انسان است.
انواع آسیب هایی که در شرع برای آنها دیه تعیین شده است، عبارتند از:
– حارصه: به خراشیدگی هایی که دچار خونریزی نشوند که یک صدم دیه انسان را شامل میشود.
– دامیه: جراحت سطحی که دچار خونریزی شود، دو صدم دیه ی کامل به این نوع جراحت اختصاص می یابد.
– متلاحمه: به جراحت عمیقی که به روی بافت روی استخوان نرسد می گویند و سه صدم دیه ی کامل به آن اختصاص می یابد.
– سمحاق: جراحتی است که به قدری است که به پوست نازک روی استخوان میرسد و دیه ی آن چهار صدم دیه ی انسان است.
– موضحه: در این جراحت پوست نازک روی استخوان نیز بریده شوده و زخم به استخوان میرسد. دیه ی این جراحت پنج درصد دیه ی انسان است.
– مأمومه: این جراحت مخصوص سر است و به حدی از جراحت سر می گویند که به کیسه ی مغز برسد، دیه ی آن یک سوم دیه ی کامل است.
– دامغه: جراحتی است که در آن استخوان شکسته ی جمجمه کیسه ی سر را نیز پاره کند، در این صورت علاوه بر دیه¬ی مأمومه، ارش پاره شدن کیسه ی مغز نیز به مصدوم تعلق میگیرد.
– جائفه: این زخم به هر زخمی اطلاق میشود که با فرو رفتن شی ای مانند چاقو در بدن فرد اعم از شکم یا سینه یا پشت فرو رود. اگر شی از دو سو زخم ایجاد کند برای مثال از سمتی وارد شده و از سمت دیگر خارج شود، دیه ی دو جراحت جائفه و اگر عضو درونی ای را از بین ببرد، ارش آن عضو نیز به مصدوم تعلق میگیرد. دیه ی یک زخم جائفه برابر با یک سوم دیه ی کامل است.
– نافذه: برای فرو رفتن شی ای در قسمتی از بدن، به غیر از شکم و سینه است و در صورتی که آن عضو بیش از یک دهم دیه ی کامل باشد، یک دهم از دیه ی کامل به مصدوم تعلق میگیرد، در غیر این صورت ارش آن تنها به فرد تعلق می گیرد.

نحوه محاسبه ی دیه کارکرد عضو

در صورتی که صدمه موجب از بین رفتن عضوی در بدن شود که کارکرد یا یکی از حواس را مختل کند، برای مثال چشم کسی توسط ضربه یا فرو رفتن شی ای نابینا شود، اگر آن حواس به طور کامل در انسان از بین برود، برابر با دیه ی کامل انسان است و اگر از آن عضو بیش از یکی باشد مانند چشم و با از بین رفتن یکی، توانایی دیدن در آن فرد همچنان باقی باشد، نصف دیه کامل را شامل میشود.

محاسبه ی دیه کامل انسان

دیه ی کامل انسان بنا بر شرع برابر با قیمت چهل شتر تعیین می¬گردد. از این رو هرساله با تغییر قیمت هر نفر شتر، نرخ دیه کامل و به طبع آن دیه های دیگر که آن ها نیز کسری از دیه ی کامل اند. تغییر میکند.

مسئله ی تغلیظ دیه چیست؟

همانطور که پیش تر شنیده اید، در دین اسلام، ماه های رجب، محرم، ذی¬القعده و ذی الحجه ماه های حرام خوانده شده اند. از این رو اگر این چهار ماه فردی کشته شود، به دیه ی او مبلغ یک سوم دیه ی کامل نیز اضافه می شود. البته توجه داشته باشید که این مبلغ برای دیه ی کامل در نظر گرفته شده است و شامل دیگر دیه ها و همچنین ارش نمی شود.

تفاوت دیه زن و مرد

هرچند از نظر شرعی دیه زن نصف دیه ی مرد است، اما در قانون مجازات اسلامی در بسیاری از موارد یا با پرداخت از مابقی دیه از دیگر منابع و همچنین سقفی از جراحت وجود دارد که تعیین کننده ی نصف یا کامل بودن دیهی زن می شود. همچنین در تعیین ارش، دیه ی زن کامل در نظر گرفته می¬شود و نصف نمیشود.