مهریه یکی از اصول ازدواج است و طبق شرع مقدس دین اسلام، شرط اصلی هر نوع عقدی، اعم از دائم یا موقت، داشتن مهریه یا صداق مشخصی است که از وظایف شوهر محسوب می شود و بلافاصله باید اقدام به پرداخت آن کند.
اما بر اساس عرف جامعه ی ایرانی، مهر عموما بلافاصله پس از عقد پرداخت نمی شود و گاها حتی تا زنانی هستند که هرگز مهر خود را طلب نمی-کنند. اما از نظر قانونی مهریه ی زن عندالمطالبه است، یعنی چنانچه هر زمان زن مهریه ی خود را درخواست کند، مرد باید آن را پرداخت نماید.
در ادامه ی این نوشته، درباره ی مهریه و بسیاری دیگر از مسائل مربوط به آن توضیح خواهیم داد.
تعریف مهریه در قانون چیست؟
گاهی این سوال مطرح است که آیا برای مهریه میزان خاصی مدنظر است و برای مثال اگر مهریه ی زنی رقم بالایی باشد و همسر متمول، آیا قانون مهریه ی او را نیز تقلیل خواهد داد؟ و یا به طور کلی اینکه آیا قانون هرگز مهریه را تقلیل داده یا چنین اجازه ای شرعا برای او در نظر گرفته شده است یا خیر. همچنین مهریه باید از اموالی باشد که دارای ارزش و وجه مالی هستند، مانند املاک غیر منقول از قبیل خانه، مغازه، زمین و یا اموال منقول از قبیل خودرو یا وجه پول یا چیزی که عرفا به عنوان مهر در نظر گرفته می شود، سکه ی بهار آزادی است. و اجناس فاقد ارزش مالی نمی توانند مهریه همسر بشوند.
گرفتن مهریه موقع ازدواج
ازدواج موقت نیز مانند ازدواج دائم، دارای مبلغی به عنوان مهریه است که حتما باید از سوی شوهر پرداخت شود، از این رو چنانچه دارای مدرک رسمی ازدواج موقت باشد، می تواند با اخذ نامه از دفترخانه ی ازدواج و طلاق مربوط، برای دریافت مهریه اش اقدام کند و چنانچه عقد او دفترخانه-ای نباشد، می تواند با شکایت در دادگاه و فراخوان شهود این مسئله را به اثبات برساند.
چطور برای گرفتن مهریه درخواست کنیم؟
مطالبه مهریه با نوع مطالبه آن در عقد نامه در ارتباط است. متاسفانه یکی از مسائلی که در عرف جامعه ی ما مشکل ساز گشت، مسئله ی مهریه های با مبلغ بالا و همچنین استفاده مهریه به عنوان اهرم فشار بر روی شوهران در مواقعی که زوجین به مشکل می خوردند، بود. همین مسئله سبب گشت که قانون گذار برای پیش گیری از زندانی شدن مردان، عنوانی به نام مهریه عندالاستطاعه را به قانون بیافزاید.
مهریه ی عندالاستطاعه در صورتی قابل دریافت است که مرد، دارای شرایط مالی مطلوب باشد و اموالی مضاف برای ارائه داشته باشد. در غیر این صورت، نه از طرف قانون زندانی می شود و نه ممنوع الخروج و میزان اقساط مهریه ی او نیز بیش از میزان استطاعت او نخواهد بود.
مطالبه مهریه می تواند هم از طریق دادگاه و هم از طریق اداره ی اجرای ثبت صورت پذیرد. که اقدام از هرکدام از این مراجع، ویژگی ها و روند خود را دارد که بد نیست در صورتی که قصد مطالبه مهریه خود را دارید، پیش از آن با وکیلی مشورت نمایید.
اما شرایط مطالبه مهریه عندالمطالبه متفاوت است، مهریه ی عندالمطالبه در واقع شیوه ی سنتی مهریه است، به این معنا که زن هرگاه درخواست کرد، مهریه باید پرداخت شود و مرد اگر توانایی مالی نداشته باشد، زن می تواند از او شکایت کرده و حکم حبس یا ممنوع الخروجی او را بگیرد.
همانطور که پیش تر نیز اشاره کردیم، به این دلیل که مهریه به یکی از معضلات امروز جامعه مبدل شده، همسر می تواند اعسار از پرداخت مهریه را اعلام کند که در این صورت، شرایط متفاوتی پیش می آید و دادگاه رأی به تقسیط مهریه می دهد و قانون گذار پیرامون این مسئله نیز قوانینی وضع کرده است به این صورت که مهریه ی هر زنی، اگر به صورت سکه ی بهار آزادی باشد، تنها صد و ده عدد از آن عند المطالبه است و مابقی آن عندالاستطاعه در نظر گرفته می شود.
در نتیجه زوجه تنها می تواند پیرامون صد و ده سکه ی مهریه اش از همسر خود شکایت کند و چنانچه مرد صد و ده سکه را پرداخت کند، مابقی مهریه ی زن نه حکم زندان خواهد داشت و نه ممنوع الخروجی و زوجه تنها در صورتی که بتواند مالی را که همسرش مالک آن است به دادگاه معرفی کند، می تواند آن را به عنوان مال بگیرد.
اگر مهریه ی زنی، مالی غیرمنقول، یعنی خانه، زمین یا مغازه ای باشد که در عقدنامه مشخصات آن ذکر گردیده است، می تواند با استناد به سند ازدواج خود و قول فعل حقوقی مندرج در آن، در دادگاه محل ملک مورد مناقشه، از دادگاه درخواست کند که مورد مهریه به نام او زده شود. و همچنین مهریه هایی که وجه نقد می باشند، به نرخ روز محاسبه شده و پرداخت می شوند.
آیا می‌شود مهریه را از ضامن گرفت؟
در هنگام عقد، در برخی موارد، زوجه می تواند از شخصی مانند پدرشوهر خود، امضایی به عنوان تضمین پرداخت مهریه بگیرد، در این صورت چنانچه زن مهریه ی خود را مطالبه کند و زوج به دادگاه اعلام شرایط اعسار مالی کند، زوجه می تواند از ضامن مهریه مالی را معرفی کرده و آن را به عنوان مهریه مطالبه نماید.
