نحوه استرداد جهیزیه و تکلیف وسایلی که در طول زندگی مشترک از بین رفته اند چیست؟
استرداد جهیزیه قسمتی از تکالیف طرفین در زمان جدایی آنها از یکدیگر می باشد. بر این اساس آنچه مشخص می باشد این است که بر مبنای توافق طرفین جعل می گردد و چون رابطه زناشویی خاتمه یافته است و دادن جهیزیه نیز در راستای تشکیل زندگی مشترک بوده است بنابراین اکنون که زندگی مشترک به هر علتی به پایان رسیده است علی القاعده باید جهیزیه مسترد گردد. در این خصوص دادخواست استرداد جهیزیه معمولاً از سوی زن تقدیم دادگاه می گردد زیرا مرسوم است که جهیزیه را دختر تهیه می کند و به محل زندگی مشترک می آورد.
در این خصوص معمولاً یک رسید یا آنچه تحت عنوان سیاهه مرسوم است تهیه می گردد که در آن اموالی که معمولاً خانواده دختر تهیه نموده اند لیست می گردد و در زمان استرداد نیز دقیقاً بر همین مبنا عمل می گردد یعنی آنچه قرار است در آینده مورد حکم قرار گیرد دقیقاً بر مبنای سیاهه و یا رسیدی است که در زمان ازدواج تهیه شده و ذیل آن امضاء گردیده . آنچه مشخص است این که بایستی توجه داشته باشیم جهیزیه حسب این که ازدواج در کدام منطقه جغرافیایی صورت گرفته باشد متفاوت است همانطور که می دانیم در برخی از مناطق کشورمان تهیه اقلام اساسی جهیزیه از جمله کالا و لوازم برقی از قبیل یخچال، تلویزیون، ماشین لباس شویی، ماشین ظرف شویی فرش و مبلمان اجاق گاز و غیره به عهده مرد یا شوهر میباشد بدیهی است در این صورت دادخواست استرداد جهیزیه احتمالاً فایده ای نداشته باشد زیرا معمولاً استرداد جهیزیه از سوی زوجه یا زن تقدیم می گردد و از آنجایی که مطابق قانون ریاست خانواده بعهده شوهر می باشد بطور معمول منزل در مالکیت زوج می باشد بنابراین منطق ایجاب می نماید که در این خصوص استرداد جهیزیه بی مفهوم باشد، از سوی دیگر ممکن است در طول زندگی مشترک برخی از این اموال دچار آسیب گردد، یا حتی از بین برود و مستهلک گردد در این صورت آنچه بدیهی به نظر می رسد این است که چنانچه آسیب دیدن اموال یا شکستن برخی از اقلام نتیجه تقصیر یابی احتیاطی یکی از طرفین نباشد، مسئولیتی متوجه شخص دیگری نخواهد بود و عملاً جبران خسارتی از سوی هر یک از طرفین صورت نمی گیرد اما چنانچه تقصیری متوجه ایشان باشد شخص مقصر باید جبران خسارت نماید. توجه داشته باشید که وسایل منزل یا همان جهیزیه در طول زمان و بر اثر استفاده مکرر از حالت نو خارج خواهد شد و مستهلک می گردد .
در این صورت بایستی توجه داشته باشیم که اصولاً نمی توان بابت استهلاک جهیزیه مبلغی از شخص استفاده کننده دریافت نمود زیرا در این فرض اساساً شخص مرتکب تقصیری نشده است، تا بتوان از بابت آن وی را مسئول تلقی نمود نکته قابل ذکر دیگر این است که چنانچه در این وضعیت زوجه بخواهد دادخواست استرداد جهیزیه را تقدیم نماید اولاً باید ثابت نماید که مالک لوازمی است که برای زندگی مشترک فراهم نموده و به عبارت حقوقی نسبت به لوازم مذکور مالکیت دارد ثانیاً باید ثابت گردد که لوازم مذکور برای زندگی مشترک و در محل زندگی مشترک موجود می باشد و به عبارت دیگر به آن محل برده شده است ثالثاً چنانچه زوجه مدعی است که لوازم مذکور در اثر تقصیر شوهر یا زوج دچار آسیب گردیده است باید بتواند آن را اثبات نماید و صرفاً در صورت اثبات تقصیر امکان گرفتن خسارت از جهت آنها وجود دارد.
از سوی دیگر همانطور که گفته شد چنانچه وسایل در مالکیت شوهر باشد دیگر زن نمی تواند نسبت به آنها ادعایی داشته باشد.
