قانون ارزهای دیجیتال یکی از بحث‌برانگیزترین موضوعات در حوزه رمز ارزها است. در سال‌های اخیر، رمز ارزها به‌عنوان یکی از مهم‌ترین بازارهای سرمایه‌گذاری در ایران محسوب می‌شوند و از این جهت است که قوانین مربوط به آن‌ها اهمیت بسیار زیادی پیدا کرده است. با بررسی قوانین رمز ارزها در ایران، می‌توان با اطمینان بیش‌تری جهت خرید و فروش آن‌ها اقدام کرد.
به‌طور کلی در این حوزه، با چالش‌های بسیار زیادی روبه‌رو هستیم. به‌عنوان مثال، صحبت نکردن هیچ نهاد قانون‌گذاری در رابطه با قوانین ارزهای دیجیتال، می‌تواند به‌عنوان یک چالش بسیار بزرگ و مهم محسوب شود. به بیان دیگر، نه قوه قضاییه و نه مجلس شورای اسلامی در این باره موضوع خاصی را مطرح نکرده‌اند. معتبرترین منبعی که تاکنون در رابطه با قانون ارزهای دیجیتال در ایران صحبت کرده است، بانک مرکزی است. ما نیز در ادامه قصد داریم بر اساس بیانیه بانک مرکزی، هر آنچه باید در مورد قوانین رمز ارزها در ایران بدانید را شرح دهیم.
قانون ارزهای دیجیتال در ایران؛ خرید و فروش ارزها
طبق ضوابط و الزاماتی که در سال ۱۳۹۷ توسط بانک مرکزی اعلام شد، از ممنوعیت خرید و فروش ارزهای دیجیتال خبری نیست. ضوابط و الزاماتی که از طرف بانک مرکزی اعلام شد، عبارتند از:
• استفاده نمودن از رمز ارزها به‌عنوان ابزار پرداخت در ایران، ممنوع است.
و صدور و انتشار ارزهای دیجیتال در اختیار توسعه‌دهندگان آن بوده و در این زمینه، بانک مرکزی هیچ‌گونه نقش و مسئولیتی را بر عهده ندارد.
• تنها در صرافی‌هایی که در بخش الزامات عمومی آن‌ها، قوانین رمز ارزها آورده شده است، امکان خرید، فروش و تبادل ارزهای دیجیتال وجود دارد.
• با در نظر داشتن مقررات بخش کیف پول رمز ارزی، توسعه کیف پول رمز ارزی برای اشخاص حقوقی و حقیقی بلامانع است.
• طبق بخشنامه قانون ارزهای دیجیتال که از طرف بانک مرکزی ارسال شده است، ممنوعیتی در خرید و فرش و مبادله ارزهای دیجیتال وجود ندارد. از نظر قانونی نیز، جرمی محسوب نمی‌شود؛ بنابراین می‌توان گفت که امکان خرید و فروش ارزهای دیجیتال در صرافی‌های ایران به‌راحتی امکان‌پذیر است.
نکته: در نظر داشته باشید که هرگونه پرداخت از طریق ارزهای دیجیتال، طبق گفته بانک مرکزی ممنوع است و می‌تواند پیگرد قانونی داشته باشد. به‌عنوان مثال، نمی‌توانید از بیت کوین برای خرید یک محصول در اینترنت استفاده کنید.
• همان‌طور که گفتیم از طرف قوه قضاییه و مجلس شورای اسلامی، تاکنون قوانین خاصی برای ارزهای دیجیتال اعلام نشده است. در نتیجه هیچ‌گونه مجازاتی هم برای خرید، فروش و معاملات ارزهای دیجیتال وجود ندارد. ناگفته نماند که در صورت هک رمز ارزها یا هر گونه کلاهبرداری، می‌توانید به ارگان‌های انتظامی و قضایی به‌منظور اعلام شکایت خود مراجعه کنید.
قانون ارزهای دیجیتال در ایران؛ استخراج و ماینینگ رمز ارزها
در این بخش قصد داریم در رابطه با قانون ارزهای دیجیتال در زمینه استخراج و ماینینگ رمز ارزها صحبت کنیم. در ابتدا لازم است یادآور شویم که دستگاه‌های استخراج رمز ارز و ماینرها، مصرف برق بالایی دارند. همین مورد در ابتدا باعث شد، استفاده از این دستگاه‌ها ممنوع شود. در سال ۱۳۹۸، استخراج رمز ارزها بر اساس آیین‌نامه اجرایی استخراج فرآورده‌های پردازشی رمز نگاری شده، قانونی اعلام شد.
نکته: بر اساس این آیین‌نامه، استخراج رمز ارزها از دستگاه‌ها منوط به دریافت مجوز از طرف وزارت صمت است. در صورتی که غیر از این باشد، استخراج رمز ارزها برخلاف قوانین بوده و توقیف دستگاه‌ها توسط نیروی انتظامی و حتی پیگردهای قانونی را به دنبال دارد.
قانون ارزهای دیجیتال در ایران؛ صرافی‌ها
صرافی‌های ارز دیجیتال چندین سال است که در ایران فعالیت دارند. ضوابط و الزامات بانک مرکزی در رابطه با صرافی‌ها عبارتند از:
• ریسک تمامی معاملات در این حوزه بر عهده خود سرمایه‌گذاران است.
• صرافی‌ها پس از احراز هویت نزد بانک مرکزی، مجاز به ارائه خدمات صرافی رمز ارزی هستند.
• سقف تبدیل ریال به رمز ارزها و تبدیل رمز ارزها به ریال، بر اساس قوانین ارزی کشور در صرافی مجاز انجام می‌شود.
• بانک مرکزی، لیست رمز ارزهای قابل‌مبادله در صرافی‌ها را تعیین کرده و در بازه زمانی سه‌ماهه، به صرافی‌ها ابلاغ می‌کند.
• تمام صرافی‌های رمز ارزی موظف‌اند، اطلاعات مربوط به مشتریان، خرید و فروش، منشأ و دلیل معاملات را ثبت کرده و در صورت نیاز به بانک مرکزی ارائه دهند.
• لازم است تمامی قوانین مربوط به مبارزه با پولشویی و KYC (شناسایی مشتریان)، توسط صرافی‌های رمز ارزی رعایت شود.
نکته: در قانون ارزهای دیجیتال در ایران، بانک مرکزی هیچ‌گونه مسئولیتی را در رابطه با تأیید اصالت رمز ارزها نمی‌پذیرد. همچنین برای مدیریت و ثبات قیمت نیز، از طرف بانک مرکزی هیچ‌گونه مکانیزمی اعمال نمی‌شود.
کلام پایانی
در این نوشته به بررسی قانون ارزهای دیجیتال در ایران پرداختیم. در پایان لازم است بگوییم که خرید و فروش بیت کوین در حال حاضر در ایران ممنوعیتی ندارد. ماینینگ با اخذ مجوز از وزارت صنعت قانونی بوده و بلاکچین نیز به‌عنوان یک فناوری عمومی شناخته می‌شود.