شرایط اثبات و شکایت از نزول خوار

ربا یا به اصطلاح عامی نزول، یکی از انواع فعالیت اقتصادی نادرست و مضر برای مردم و سیستم اقتصادی جامعه است که سبب پولدارتر شدن ربادهنگان و فقیرتر شدن رباگیرنده می­شود. از آنجایی که ربا مشکلات اساسی برای اقتصاد جامعه ایجاد می­کند .دربرخی نظامهای حقوقی از جمله در حقوق ایران دریافت و پرداخت ربا را جرم تلقی و مجازات در نظر گرفته شده است.

ربا چه زمانی رخ می­دهد

از نظر قانونی زمانی سود مضاعف بر مال ربا شناخته می­شود که دو طرف توافق کننده یک نفر مبلغ بیشتری را بدون هیچگونه تعهد یا شراکت و خدمات دیگری بعد از مدت زمانی به نفر دوم پرداخت کند. پس اگر پرداخت سود در قبال تعهدات و خدماتی از سوی اهداکننده­ی پول وجود داشته باشد و قرارداد درست و محکمی بین دو نفر جاری باشد، این عمل ربا محسوب نمی­شود.

قانون برای تشخیص درست­تر رخ دادن ربا، برای هر یک از طرفین درگیر در معامله ارتکاب سه عنصر را شرط می­داند:

۱-عنصر قانونی: عنصر قانونی در واقع از دل احکام اسلامی شکل گرفته است. به این شکل که در جامعه­ی اسلامی ربا جرم محسوب می­شود و مواردی را که قانون جرم محسوب نکرده شامل مجازات نمی­شوند. در مسئله­ی رباخواری، برای مثال رباگیرنده­ای که دچار اضطرار بوده، فرضا مریضی سختی داشته و پول را برای درمان نیاز داشته است و خرج کرده مجرم شناخته نمی­شود.

۲-عنصر معنوی: معنای عنصر معنوی این است که حتی در صورت انجام جرم، باید دید که انجام دهندگان آن از قصد و نیت ارتکاب جرم برخوردار بوده­اند یا کنش آن­ها به سبب ناآگاهی و عدم اطلاع بوده است. در مسئله­ی ربا، عنصر معنوی زمانی است که طرفین و یا حتی یکی از طرفین، در عمل اقتصادی ربوی مشارکت داشته است، اما ندانسته دست به این اقدام زده و نسبت به آن آگاه نبوده.

۳-عنصر مادی: این است که حتی با وجود قصد و انگیزه­ی جرم، آیا در نهایت جرم به صورت مادی و عملی صورت پذیرفته است یا خیر. یعنی طرفین درگیر در مسئله­­ی ربا، پول نزول را بین یکدیگر تبادل کرده­اند یا خیر.

انواع ربا از نظر قانون

از نظر قانون دوگونه معامله می­توانند به عنوان ربا شناخته شوند که البته هر دو در ذات یکسان هستند:

۱= ربای قرضی: که به همان نوع معمول ربا است، به صورتی که دو نفر توافق می­کنند که گیرنده­ی پول بعد از مدت مشخصی اصل پول را به همراه مبلغ اضافه­ای بازپس دهد.

۲- ربای معاملی: ربای معامله مربوط به برخی از کالاها با ویژگی­های خاص است. به صورتی که در معامله پایاپای کالا، طرفی از معامله بدون هیچ دلیلی مقدار بیشتری از آن کالا را باید بازپس دهد.

آیا وجه ضمانت یا داشتن چک و سفته جهت خسارت ربا حساب می­شود؟

با وجود اینکه این مبالغ نیز وجوه اضافی هستند و حتی ممکن است مبالغ سنگینی هم باشند، اما شامل قانون ربا نمی­شوند و باید آن را در ذیل قوانین چک و سفته مورد بررسی قرار داد.

روش ­هایی برای شکایت از نزول خواری

برای اقدام به شکایت از نزول­خوار (رباخوار) می­توان با مراجعه به کلانتری و همچنین تقدیم شکوائیه علیه افراد دخیل مورد نظر در این مسئله (اعم از رباخوار و واسطه­ها) اقدام کرد. سپس پس از تشکیل شدن پرونده­ی قضایی و ارسال آن به دادسرا، بازپرس طرفین دعوا را احضار کرده و مدارک و شواهد و همینطور استنادات آن­ها را در نظر می­گیرد.

پس از صدور قرار نهایی از سوی بازپرس، پرونده از سوی دادسرا به شعبه­ی دادگاه کیفری منطقه ارسال می­شود و در ساکی و متهم در دادگاه حاضر می­شوند و دلایل و دفاعیات خود را تقدیم دادگاه می­کنند. در نهایت دادرس دادگاه کیفری حکم به محکومیت یا برائت متهم صادر خواهد نمود.

اهمیت داشتن وکیل برای شکایت از نزول خواری

زمانی که شخصی اقدام به شکایت علیه نزول­خوار می­کند، در واقع خود نیز به نوعی مجرم شناخته می­شود و در صورت صدور حکم و اثبات رباخواری، خودش نیز از سوی قانون به علت پرداخت وجه به عنوان ربا مجازات می­شود. مگر اینکه بتواند اضطرار خود را اثبات کند و معاذیر قانونی برای عمل خود داشته باشد.

از سویی فردی که نزول­خواری می­کند، از پیش خود را برای اتفاقات و شکایاتی از این دست آماده کرده است، لذا  غالباً مشخصا دفاعیات محکمی را برای ارائه خواهد داشت و تا حد امکان سعی می­کند مدارک اثبات جرم در دست ربا دهنده نباشد. و در صورتی که شکایت شاکی منجر به قرار منع تعقیب گردد این احتمال وجود دارد که شاکی به علت افتراء تحت تعقیب قضایی قرار گیرد.

به سبب تمامی دلایل فوق، داشتن یک وکیل مجرب و آشنا با شکایت و روند دادگاهی در زمینه­ی رباخواری، از واجب­ترین اقدامات پیش از شکایت از رباخوار برای شاکی محسوب می­شود. و حضور وکیل در دادگاه می­تواند شانس پیروزی در دعوا را افزایش دهد.