خسارت معنوی چیست و جبران آن چگونه است؟
خسارت و شکایت های ناشی از آن تنها جسمی و جانی نیست؛ بلکه گاهی اوقات ممکن است در دسته بندی خسارت معنوی جای گیرند. اما حتما از خود سوال می کنید که این خسارت به چه جرمی اطلاق می گیرد و مجازات و جبران آن چگونه است؟ در پاسخ به این سوال و در راستای شفاف سازی، می توان اذعان داشت که به هر گونه مداخله ای که سبب لطمه به شخصیت انسان و هتک حرمت و حیثیت افراد می شود؛ خسارت معنوی می گویند. در واقع زیان معنوی همانند خسارت مادی نیست که به شکل فیزیکی انجام شود و سبب آسیب رساندن به یک فرد یا شرکتی گردد. با توجه به اینکه خسارت وارد شده بیشتر به احساسات طرف مقابل آسیب وارد می کند؛ می بایست قوانینی برای آن وجود داشته باشد. به همین جهت ضرر و زیان های عاطفی مربوط به آبرو و حیثیت هر فرد تحت عنوان خسارت معنوی در قانون مجازات عمومی ایران مورد بررسی قرار می گیرد.
مثال هایی برای عینی تر شدن خسارت معنوی در قانون ایران
برای اینکه خسارت معنوی را دقیق تر متوجه شوید؛ چند مثال آورده می شود که توجه شما را به آن ها جلب می کنیم:
- خسارت های معنوی که با آسیب های اجتماعی رو به روست. همانند: قطع امید به زندگی، درد و رنج زیاد و ضربه عاطفی، از دست دادن تعادل و توانایی های فرد
- خسارت های معنوی که با رنج روحی همراه است. همانند: بروز اتفاق غیر منتظره، آسیب روحی ناشی از فوت فردی از نزدیکان، ضرر معنوی ناشی از اهانت به ارزش ها و باورها، ضرر روحی از دست دادن وابستگی های مورد علاقه و…
- خسارت های معنوی که به شهرت و اعتبار و شخصیت افراد آسیب وارد می کند. خسارت هایی که سبب سلب آزادی، تجاوز به امور محرمانه، آسیب به احساسات و از دست دادن موقعیت ها و فرصت ها و… می شوند.
این موارد را می توان یک خسارت معنوی به شمار آورد که فرد آسیب دیده می تواند از طرف مقابل خود شکایت کند.
ماده قانونی مربوط به خسارت های معنوی مختلف در ایران
سال ۱۳۱۲در قانون مجازات عمومی ایران نخستین بار ماده قانونی برای خسارت معنوی تعریف شد. ماده ۲۱۲ قانون مجازات در همین زمینه مورد توجه قانون گذاران واقع شده است. هر چند که این ماده چندین مرتبه اصلاح و ویرایش گردید تا اینکه سرانجام در سال ۱۳۳۹ چندین ماده به این قانون افزوده شد. به عنوان مثال: در قانون ۱ ضرر و زیان معنوی آمده است که هر کس به حیثیت یا شهرت تجاری فردی ضرر معنوی برساند؛ مسئول جبران خسارت های وارد شده به وی خواهد بود. حتی قانون گذار در اصل ماده ۱۷۱ قانون اساسی در خصوص ضررهای معنوی از طرف محاکم قضایی به افراد مختلف، تدابیری را نیز اندیشیده است. در صورتی که جرمی در این زمینه انجام شود و به فردی زیان معنوی وارد شود و از طرفی میان جرم و زیان معنوی، رابطه سببیت وجود داشته باشد؛ فرد زیان دیده می تواند مطالبه زیان خود را داشته باشد. البته این زیان و خسارت معنوی با خسارت مادی متفاوت است.
روند پیگیری قضایی ناشی از خسارت های معنوی
همان طور که گفته شد؛ خسارت معنوی هم در قانون مجازات عمومی ایران مورد بررسی قرار گرفته است. بنابراین فرد آسیب دیده در این زمینه می تواند درخواست مطالبه حق اجحاف شده خود را در دادگاه داشته باشد. البته در این خصوص دیدگاه هایی وجود دارد. از جمله اینکه:
- برخی بر این باور هستند که خسارت های معنوی به هیچ عنوان قابل جبران نیستند.
- برخی دیگر نیز اعتقاد دارند که این خسارت ها هم قابل جبران هستند.
برای پیگیری قضایی مشکل به وجود آمده، خسارت معنوی می تواند به شیوه های مختلفی جبران شود. از جمله:
- بازگشت فرد آسیب دیده به وضعیت سابق
- پرداخت خسارت و غرامت از طرف مقابل معادل ضرر وارد شده به خود
- جبران خسارت به شکل نمادین با عذرخواهی رسمی و…
- جبران خسارت به همراه مجازات
بنابراین راهکارهای مختلفی برای دریافت مطالبه های افراد آسیب زا در این زمینه در قانون مجازات عمومی در نظر گرفته شده است.
سخن نهایی
به طور کلی در نظر داشته باشید که خسارت معنوی، از آن دسته مواردی است که یک فرد می تواند از طرف مقابل خود شکایت کند. برای این منظور شما می توانید برای پیگیری قضایی مربوط به شکایت خود از یک وکیل مجرب و کارکشته بهره جویید. گروه وکلای دادگستری ره جویان عدالت با بهره مندی از باتجربه ترین وکلای پایه یک دادگستری در این زمینه بهترین گزینه است. شما می توانید به شیوه های مختلفی با آن ها ارتباط گرفته و مشکل خود را با هر یک از این وکلای زبده در میان بگذارید. آن ها بر حسب تجربه و تخصص خود می توانند مشکل شما را در زمینه خسارت معنوی به خوبی برطرف نمایند.
