حق حبس یکی از حقوقی است که در قانون مدنی ذکر گردیده است و در عقودی این حق جریان دارد که معوض باشد، بعبارت دیگر در خصوص عقودی مثل بیع، اجاره و غیره که اصطلاحاً جزء عقود معوض میباشد جریان دارد. به موجب این حق یکی از طرفین می تواند انجام تعهدات خود را تازمان انجام تعهد از سوی طرف دیگر به تأخیر بیاندازد. این تأخیر در صورتی مجاز می باشد که در خصوص نحوه انجام تعهدات و زمان آنها توافق مخصوصی نشده باشد، درچنین شرایطی امکان استفاده از حق حبس وجود دارد. مثلاً در خصوص عقد خرید و فروش یا همان عقد بیع، چنانچه بایع زمانی را برای پرداخت ثمن تعیین ننموده باشد امکان استفاده از حق حبس وجود دارد. به عنوان مثال اگر بایع یا فروشنده اتومبیل خود را فروخته است و قرار بر پرداخت نقدی ثمن بوده و خریدار ثمن را پرداخت ننموده است بایع می تواند اتومبیل را تا زمان گرفتن پول آن تحویل ندهد.
از سوی دیگر در عقد ازدواج نیز چنین حقی برای زوجه یا زن در قانون پیش بینی گردیده است به این نحو که زن می تواند از انجام وظایف مربوط به همسری امتناع نماید تا زمانی که شوهر مهریه وی را بطور کامل پرداخت نماید بنابراین این حق برای زن وجود دارد که تا پرداخت کامل مهریه از تمکین عام و خاص امتناع نماید و این عدم تمکین نافی حقوق دیگر وی از جمله نفقه نمی گردد؛ بعبارت دیگر استفاده از حق حبس باعث نمیگردد که زن ناشزه تلقی گردد و مرد نیز نمی تواند دادخواست تمکین تقدیم دادگاه نماید و تکلیف به پرداخت مهریه دارد. اما استفاده از این حق نیز منوط به شرایطی می باشد یکی از این شروط این می باشد که زن در زمان استفاده از حق با شوهر خود رابطه زناشویی برقرار نکرده باشد در غیر این صورت نمی تواند از این حق استفاده نماید.
