بررسی شرایط اعتراض به قرار و مهلت آن
مبحثی که در این مطلب به بررسی آن می پردازیم، اعتراض به قرار است. پیش از پرداختن به موضوع، لازم است آشنایی اجمالی با مفهوم قرار داشته باشید. تصمیمات اتخاذ شده توسط دادگاه در رابطه با یک دعوا، شامل دو نوع حکم و قرار می باشد. در ماده ۲۹۹ قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی؛ ذکر شده است: (چنانچه رای دادگاه راجع به ماهیت دعوا و قاطع آن به طور جزئی یا کلی باشد، حکم و در غیر این صورت، قرار نامیده می‌شود). قرارهای صادر شده انواع مختلف دارند. برخی از قرارها که از آنها تحت عنوان قرارهای اعدادی یاد می شود؛ قرارهایی هستند که آماده کننده پرونده جهت صدور رای قاطع هستند که خود نیز دارای چندین نوع می باشند. قرارهای قاطع مانند قرار رد دعوا نیز نوع دیگری از قرارها هستند که شبیه حکم بوده و سبب خروج پرونده از مرجع صادر کننده می شوند.
اگر قصد اعتراض به قرار صادر شده ای را دارید؛ لازم است با قرارهای قابل اعتراض و شرایط و مهلت قانونی اعتراض و مرجع رسیدگی به آن، بیشتر آشنا شوید. طبق قانون آیین دادرسی کیفری برخی از قرارها از سوی شاکی قابل اعتراض هستند. برخی از آنها نیز توسط متهم مورد اعتراض قرار می گیرند. در ادامه به بررسی شرایط تعدادی از آنها می پردازیم.
بررسی اعتراض به قرار منع تعقیب
قرار منع تعقیب از جمله قرارهای نهایی صادر شده در دادسرا می باشد. در صورتی که از نظر قانون، عمل انجام شده توسط متهم؛ جرم محسوب نشود یا برای انتساب جرم به متهم، ادله موجود، کفایت نکنند؛ این قرار صادر می شود. مستند قانونی آن نیز ماده ۲۶۵ قانون آیین دادرسی کیفری است که بیان می دارد: «بازپرس … در صورت جرم نبودن عمل ارتکابی و یا فقدان ادله کافی برای انتصاب جرم به متهم، قرار منع تعقیب صادر و پرونده را فوری نزد دادستان ارسال می کند).
مدت زمانی که برای اعتراض به قرار منع تعقیب در تبصره ماده ۲۷۰ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ ذکر شده است، به این صورت است که پس از تاریخ ابلاغ، افراد مقیم در ایران به مدت ۱۰ روز فرصت اعتراض داشته و افراد خارج از ایران نیز یک ماه فرصت اعتراض دارند. مرجع رسیدگی کننده به این اعتراض نیز دادگاهی است که صلاحیت رسیدگی به جرم را دارد. واضح است که اعتراض به این قرار توسط شاکی پرونده صورت می گیرد.
آیا قرار جلب به دادرسی قابل اعتراض است؟
در بند ابتدایی ماده ۲۶۵ قانون آیین دادرسی کیفری، شرایط صدور قرار جلب به دادرسی ذکر شده است. این ماده بیان می دارد: ( بازپرس در صورت جرم بودن عمل ارتکابی و وجود ادله کافی برای انتساب جرم به متهم، قرار جلب به دادرسی و در صورت جرم نبودن عمل ارتکابی و یا فقدان ادله کافی برای انتساب جرم به متهم، قرار منع تعقیب صادر و پرونده را فوری نزد دادستان ارسال می کند. دادستان باید ظرف سه روز از تاریخ وصول، پرونده تحقیقات را ملاحظه و نظر خود را به طور کتبی اعلام کند و پرونده را نزد بازپرس برگرداند. چنانچه مورد از موارد موقوفی تعقیب باشد، قرار موقوفی تعقیب صادر و وفق مقررات فوق اقدام می‌شود).
ممکن است برای شما این سوال پیش آید که امکان اعتراض به قرار جلب به دادرسی وجود دارد یا خیر؟ در پاسخ باید گفت: قرارهای قابل اعتراض در قانون احصاء شده اند اما شامل این قرار نمی شود. بر اساس ماده ۲۷۰ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ برای متهم، امکان اعتراض به قرار تامین خواسته، ابقاء و تشدید تامین و قرار بازداشت موقت وجود دارد. شاکی نیز می تواند نسبت به قرارهای اناطه، موقوفی و منع تعقیب؛ اعتراض نماید. قرار جلب به دادرسی آثاری از جمله احضار متهم دارد. بعد از حضور متهم، اتهام مورد نظر به او تفهیم شده و پرونده به دادگاه کیفری ارسال می گردد.
اعتراض به قرار موقوفی تعقیب
قرار موقوفی تعقیب، قراری است که سبب مختومه شدن پرونده کیفری می شود. در ماده ۱۳ قانون آیین دادرسی کیفری، مواردی که سبب صدور این قرار می شوند، ذکر شده اند. این ماده بیان می دارد: (تعقیب امر کیفری که طبق قانون شروع شده است و همچنین اجرای مجازات موقوف نمی‌شود، مگر در موارد زیر:
الف – فوت متهم یا محکوم علیه
ب – گذشت شاکی یا مدعی خصوصی در جرایم قابل گذشت
پ – شمول عفو
ت – نسخ مجازات قانونی
ث – شمول مرور زمان در موارد پیش بینی شده در قانون
ج – توبه متهم در موارد پیش بینی شده در قانون
چ – اعتبار امر مختوم)
اعتراض به قرار موقوفی تعقیب بدین نحو است که شاکی باید ظرف مدت ۱۰ روز (اگر مقیم ایران است) یا یک ماه (اگر مقیم خارج از کشور است) برای دادسرا اعتراض خود را از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، ارسال نماید.
شرایط اعتراض به سایر قرارها
علاوه بر موارد ذکر شده، قرارهای دیگری نیز توسط شاکی یا متهم قابل اعتراض هستند. برخی از قرار های قابل اعتراض توسط شاکی عبارتند از:
- قرار بایگانی پرونده: شاکی از تاریخ ابلاغ به مدت ۱۰ روز فرصت دارد که اعتراض خود را نسبت به این قرار، اعلام نماید. مهلت اعتراض به قرار بایگانی پرونده در انتهای ماده ۸۰ قانون آیین دادرسی کیفری ذکر شده است.
- قرار اناطه: طبق ماده ۲۷۰ قانون آیین دادرسی کیفری؛ مدت زمان اعتراض به قرار اناطه نیز مانند قرار منع یا موقوفی تعقیب، ۱۰ روز یا یک ماه می باشد.
- قرار تعلیق تعقیب و قرار توقف تعقیبات: این قرارها نیز از تاریخ ابلاغ تا مدت ۱۰ روز، قابل اعتراض هستند. مستند قانونی این مهلت ها به ترتیب ماده ۸۱ و ماده ۱۰۴ قانون آیین دادرسی کیفری می باشد.
اعتراض به قرار بازداشت موقت، ابقای بازداشت، تشدید تامین، تامین خواسته از سوی متهم؛ طبق ماده ۲۷۰ قانون آیین دادرسی کیفری؛ از تاریخ ابلاغ به مدت ۱۰ روز یا یک ماه (با توجه به مقیم یا عدم مقیم بودن در ایران) می باشد.
دادستان نیز می تواند ظرف مدت ۲۰ روز یا دو ماه نسبت به قرار عدم صلاحیت، اعتراض نماید. اعتراض به قرار عدم صلاحیت توسط دادستان مطابق با مواد ۳۹۰ و ۴۳۱ قانون آیین دادرسی کیفری می باشد.
برای حصول بهترین نتیجه؛ لازم است تنظیم لایحه اعتراض به قرار را به اشخاصی که علم و تخصص کافی در این زمینه دارند بسپارید. مشاورین و وکلای مجرب مرکز مشاوره حقوقی و دفتر وکالت ره جویان عدالت در این زمینه، آماده ارائه بهترین خدمات به شما عزیزان هستند.
