آگاهی از مسائل حقوقی همواره یکی از دغدغه‌های مهم افراد بوده است. مسائل حقوقی مربوط به خانواده از مهم‌ترین مسائل حقوقی در جامعه هستند. گاهی مسائل و مشکلات خانوادگی تنها از طریق قانون قابل‌پیگیری و رفع شدن هستند. در این شرایط آگاهی از مسائل حقوقی مربوط به آن مسئله کمک بزرگی به افراد درگیر با مشکل خواهد کرد. ناشزه بودن زن یکی از مسائلی است که احتمالاً در دعاوی خانوادگی به گوش افراد رسیده است. در این مطلب به شرح این موضوع که ناشزه بودن زن به چه معناست خواهیم پرداخت.
زن ناشزه کیست؟
پس از وقوع عقد نکاح زوجین دارای حقوق و وظایفی نسبت به یکدیگر خواهند شد. در اغلب مواقع حقوق در نظر گرفته شده برای هر یک از زوجین در ازدواج دارای ضمانت قانونی است. ضمانت قانونی به این معنی است که در صورت عدم رعایت حقوق هرکدام از زوجین در طول ازدواج، زوج و زوجه می‌تواند برای احقاق حقوق خود شکایت کرده و از طریق قانون به حقوق خود برسند. یکی از وظایفی پس از وقوع عقد نکاح بر زنان واجب می‌شود تمکین عام و خاص از شوهر است.
تمکین عام دارای یک معنی کلی است. در واقع تمکین عام به معنی پذیرش ریاست مرد در تمامی امور زندگی است. تمکین خاص نیز مربوط به ارتباط زناشویی بین زوجین است. همان‌طور که اشاره کردیم هر دو نوع تمکین عام و خاص از حقوق مرد و وظایف زن در طول ازدواج هستند. درصورتی‌که زن بدون دلیل قانونی و شرعی از تمکین سر باز بزند، آن زن به‌عنوان زن ناشزه شناخته می‌شود. درصورتی‌که ناشزه بودن زن تأیید شود، تغییرات مهمی در حقوق مالی او به وجود می‌آید. در ادامه مطلب به ارائه توضیح درباره این مسئله خواهیم پرداخت.
تمکین عام
طبق ماده 1102 قانون اساسی پس از جاری شدن عقد نکاح وظایف زوجین در برابر هم آغاز می‌شود. آنچه به‌عنوان وظیفه زن در برابر مرد شناخته می‌شود، مصداقی از تمکین عام است. طبق ماده 1114 قانون اساسی زن وظیفه دارد در منزلی که مرد برای زندگی تعیین کرده، ساکن شود. در این صورت گفته می‌شد که زن از مرد تمکین کرده است. درصورتی‌که حق تعیین منزل از طرف مرد به زن داده شود، زن می‌تواند مکانی را طبق خواسته خود برای سکونت در نظر بگیرد. در این صورت عدم سکونت زن در کنار شوهر به معنای عدم تمکین نخواهد بود.
طبق ماده 1117 قانون مدنی مرد می‌تواند همسر خود را از کار یا صنعتی که برخلاف مصالح و حیثیت خانوادگی یا حیثیت خود زن باشد، منع کند. اشتغال زوجه تنها در حرفه‌ای که مطابق مصلحت و حیثیت خانوادگی او باشد و به تأیید شوهر رسیده باشد، یکی دیگر از مصادیق تمکین عام است.
تمکین خاص
تمکین خاص در حوزه روابط زناشویی معنی پیدا می‌کند. طبق قانون زن باید در حدود متعارف با همسر خود رابطه جنسی داشته باشد؛ بنابراین درصورتی‌که زن از برقراری رابطه جنسی در حدود متعارف با مرد خودداری کند، در اصطلاح از او تمکین نکرده و ناشزه شناخته می‌شود.
شرایط ناشزه بودن زن
پس از توضیح درباره جزئیات تمکین عام و خاص، شرایط ناشزه بودن زن را به‌اختصار توضیح می‌دهیم.
- زن بدون داشتن عذر موجه از سکونت در منزلی که توسط شوهر تعیین‌شده خودداری می‌کند.
- زن وظایف و تکالیفی را که قانون بر عهده او قرار داده، انجام نمی‌دهد.
- زن بدون رضایت شوهر به شغلی اشتغال دارد که مخالف مصالح خانوادگی او یا حیثیت خود زن است.
- زن بدون داشتن عذر موجه و عدم وجود موارد مجاز عدم تمکین، از برقراری ارتباط جنسی با همسر خود در حدود متعارف خودداری می‌کند.
نفقه زن ناشزه
پیش از این اشاره کردیم که ناشزه بودن زن تأثیرات مهمی در حقوق مالی او می‌گذارد. نفقه بخشی از حق مالی یک زن در ازدواج است که تحت تأثیر ناشزه بودن او قرار می‌گیرد. در صورت اثبات ناشزه بودن زن توسط قانون و صدور رأی دادگاه مبنی بر نشازه بودن زن، به او نفقه تعلق نخواهد گرفت. در ماده 1108 قانون مدنی به این نکته اشاره شده که زن ناشزه حقی بر دریافت نفقه نخواهد داشت.
مهریه زن ناشزه
حق زن برای دریافت مهریه برخلاف نفقه تحت تأثیر ناشزه بودن زن قرار نمی‌گیرد. طبق قانون 1083 بلافاصله پس از جاری شدن عقد زن مالک مهریه می‌شود. پس از آن زن می‌تواند هرگونه تصرفی در مهریه داشته باشد.
