تغییر اسم در شناسنامه
انتخاب نام مناسب از جمله حقوقی است که والدین در مقابل فرزند بر عهده دارند. در موارد متعددی افراد به علت راضی نبودن از نامی که توسط والدین‌شان برای آنان انتخاب شده است، نسبت به تغییر نام خود تمایل دارندو شرط خاصی نیاز ندارد و هرکس می تواند برای یکبار درخواست تغییر نام بدهد. بنابراین هر شخص می تواند برای یکبار نسبت به تغییر نام خود از طریق مراجعه به ادارة ثبت احوال محل صدور شناسنامه اقدام نماید. چنانچه به هر دلیل ادارة ثبت احوال مربوطه درخواست مزبور را نپذیرفت شخص می تواند با مراجعه به مراجع قضایی درخواست خود را مطرح و چنانچه نام جدید مورد درخواست از اسامی ممنوع نباشد دادگاه مربوطه رسیدگی و حکم بر محکومیت ادارة ثبت احوال صادر می نماید.
دستور العمل تغییر اسم
تدوین دستورالعمل جدید تغییراسم در شناسنامه و تصویب آن در شورای عالی ثبت‌احوال اختیار تغییر نام نیز، همچون تغییر نام خانوادگی به سازمان ثبت احوال داده شده و فرایند رجوع به دادگاه برای تغییر نام و گردش قضایی برای این منظور کاملا حذف شده است.
هم‌اکنون تقاضای تغییر نام در کمیته ویژه‌ای با عنوان «کمیته نام» که در سازمان ثبت احوال تشکیل شده، رسیدگی می‌شود و در صورتی که مغایرتی با دستورالعمل تغییر نام وجود نداشته باشد، با آن موافقت می‌شود. رویه قبلی تغییر نام این گونه بود که فرد متقاضی باید دادخواست خود را به دادگاه تسلیم و با استفاده از وکیل، در دادگاه از خود دفاع می‌کرد در رویه قبلی، متقاضیان تغییر نام را دچار مشکل می‌کرد و حتی بعضا متقاضیان تغییر نام، ناچار می‌شدند که اظهارات خلاف واقع مطرح کنند تا موافقت دادگاه جلب شود.
شرایط تغییر اسم در شناسنامه
اشخاص 18 سال به بالا.
افراد کمتر از 18 سال که دارای حکم رشد باشند.
پدر یا جد پدری با ارائه شناسنامه خود جهت فرزندان کمتر از 18 سال.
سرپرست قانونی ( قیم ، امین ، وصی ) برای افراد صغیر و محجور با ارائه مدارک مستند که سمت او احراز شده باشد
نکته: تغییر نام برای اولین بار باشد، نامی که درخواست تغییر آن داده می شود جزو اسامی مقدس نباشد و یا چنانچه نام مقدس است با نام مقدس دیگری تقاضای تغییر داده شود، همچنین جهت اثبات در دادگاه الزاماً نیاز به استشهادیه و حضور شهود در محضر دادگاه می باشد و نکته آخر اینکه شخص می تواند در محل سکونت خود نیز تقاضای خود را مطرح نماید هرچند اداره ثبت احوال مربوطه، در آن حوزه یا شهر واقع نشده باشد که در اینصورت مرجع رسیدگی یک نسخه از دادگاه و ضمائم را برای ادارة مربوطه (در هر نقطه از کشور) ارسال می نماید و اداره مزبور در فرجه مقرر نسبت به ارائه لایحه دفاعیه اقدام خواهد نمود.
شرایط تغییر نام خانوادگی در شناسنامه
طبق ماده 997 قانون مدنی هر کس باید دارای نام خانوادگی باشد و بموجب ماده 40 قانون ثبت احوال تغییر نام خانوادگی اشخاص منحصرا” با تصویب سازمان ثبت احوال کشور خواهد بود . هر یک از اشخاص زیر که دارای نام خانوادگی قابل تغییر باشند می توانند با مراجعه به اداره ثبت احوال محل اقامت نسبت به درخواست تغییر نام خانوادگی اقدام نمایند.
1 – اشخاص 18 سال به بالا .
2 – اشخاص کمتر از 18 سال که دارای حکم رشد باشند .
3 – پدر یا جد پدری با ارائه شناسنامه خود جهت فرزندان کمتر از 18 سال در صورتیکه نام خانوادگی پدر تغییر کرده باشد.
4 – قیم یا وصی برای اطفال تحت سرپرستی خود با ارائه مدارک مستند که سمت او احراز شده باشد .
هزینه تغییر اسم در شناسنامه
هزینه تغییر اسم در شناسنامه جزو دعاوی غیرمالی محسوب می شود.
مدارک مورد نیاز برای تغییر اسم در شناسنامه
– ارائه اصل شناسنامه و دو برگ تصویر آن.
– تکمیل فرم درخواست تغییر نام.
– پرداخت هزینه متعلقه طبق تعرفه جاری.
تغییر نام مذهبی در شناسنامه
غالباً چه رأساً از طریق ثبت احوال اقدام شود و چه از طریق مراجع قضایی، نسبت به تغییر اسامی مذهبی مخالفت می شود مگر نام جدید که مورد درخواست است نیز از اسامی مذهبی باشد و فراوانی آن نسبت به نام قبلی بیشتر باشد. مثلاً شخصی که نام او جعفر میباشد تقاضای تغییر نام به علی یا محمد می نماید ولی بلعکس آن امکان ندارد.