مجازات معاونت در قتل

تعریف معاونت در قتل

قانونگذار معاونت در قتل را تعریف ننموده است ، لکن بطور خلاصه می توان گفت: معاونت در قتل عبارتست از همکاری و دخالت در وقوع جرم به یکی از صور معینه قانونی ، بدون مداخله در عملیات اجرایی ، قبل یا مقارن با وقوع جرم.

بر طبق تعریف فوق معاون به هیچ وجه درعملیات اجرایی مجرمانه سازنده جرم دخالت نداشته بلکه به یکی از اشکال پیش بینی شده در قانون در انجام جرم یاری و مساعت کرده و از مجرم یا مجرمین اصلی استعاره مجرمیت می نماید . منظور از معاون جرم اشخاصی است که اقدامی در اصل عمل یا شروع آن نکرده باشند ، بنابراین اگر چند نفر در ارتکاب جرمی نمایند و ان جرم را شخصا انجام دهند یا شروع به اجرای ان نمایند، مجرم اصلی هستند نه معاون»

معاونت در قتل عمدی

معاونت در قتل عمدی : ماده ۲۰۷ ق.م.ا در این زمینه مقرر می دارد« هرگاه مسلمانی کشته شود قائل به قصاص می شود و معاون در قتل عمد به ۳ سال تا ۱۵ سال حبس محکوم می شود.» در این ماده مجازاتی که برای معاونت در قتل بطور مطلق در نظر گرفته شده است ۳ الی ۱۵ سال حبس می باشد ، ماده مزبور واضح و روشن می باشد و ابهامی در آن نیست تا نیاز به توضیح باشد. همچنین تبصره ماده ۲۰۸ مقرر می دارد« در این مورد معاونت در قتل عمد موجب حبس از یک الی ۵ سال می باشد». ماده ۲۱۱ ق.م.ا مقرر می داردن اکراه در قتل یا دستور به قتل دیگری مجوز قتل نیست. بنابراین اگر کسی را وادار به قتل دیگری کنند یا دستور به قتل رساندن دیگری را بدهند، مرتکب قصاص می شود و اکراه کننده و آمر به حبس ابد محکوم می گردند».
معاونت در قتل غیر عمدی : این بحث به دو قسمت تقسیم می شود: الف) معاونت در قتل شبه عمد: بند ب ماده ۲۹۵ در این باره است « قتل یا جرح یا نقض عضو که بطور خطاء شبه عمد واقع می شود و آن در صورتی است که جانی قصد فعلی را که نوعا سبب جنایت نمی شود داشته باشد و قصد جنایت را نسبت به مجنی علیه نداشته باشد مانند آنکه کسی را به قصد تادیب بنحوی که نوعا سبب جنایت نمی شود بزند و اتفاقا موجب جنایت گردد یا طبیبی مباشرتا بیماری را بطور متعارف معالجه کند و اتفاقا سبب جنایت بر او شود».چون درباره معاونت در قتل شبه عمد مجازات خاصی نه در قانون و نه در شرع مقرر گردیده است باید به ماده کلی برگشت کرد و به اطلاق آن ماده یعنی ماده ۱۲۶ عمل نمود. به عبارت دیگر باید ماده ۱۲۶ را ملاک تعیین میزان مجازات قرار داد و معاونت در قتل شبه عمد را با توجه به شرایط و امکانات خاطی و دفعات و مراتب جرم و تادیب از وعظ و تهدید و درجات تعزیر، مورد تعزیر قرارا داد.
ب) معاونت در قتل خطای محض :بند الف ماده ۲۹۵ ق.م.ا در این باره است مقرر می دارد « قتل یا جرم یا نقض عضو که بطور خطاء محض واقع می شود و آن در صورتی است که جانی نه قصد جنایت نسبت به مجنی علیه را داشته باشد و نه قصد فعل واقع شده بر او را مانند آنکه تیری را بقصد شکار رها کند و به شخصی برخورد نماید» مجازات قتل خطایی محض دیه است و اداء آن بر عهده عاقله قاتل می باشد. در رابطه با رکن قانونی معاونت در قتل خطایی محض هم مانند رکن قانونی معاونت در قتل شبه عمد ، بواسطه فقدان نص خاص در این باره و نبودن ماده ای خاص در این رابطه باید به عموم و اطلاق ماده ۱۲۶ق.م.ا عمل کرد و معون مزبور را شاید بتوان بر طبق شرایط و اوضاح و احوال ، مورد تعزیر قرار داد.

مصادیق معاونت در قتل

مصادیق کلی و عام: ماده ۱۲۶ق.م.ا در این زمینه مقرر می دارد: اشخاص زیر معاون جرم محسوب و با توجه به شرایط و امکانات خاصی و دفعات و مراتب جرم و تادیب از وعظ و تهدید و درجات تعزیر ، تعیر می شود.
۱-هرکس دیگری را تحریک یا ترغیب یا تهدید یا تطمیع به ارتکاب جرم نماید و یا بوسیله دسیسه و فریب و نیرنگ موجب وقوع جرم شود.
۲-هرکس با علم و قصد وسایل ارتکاب جرم را تهیه کند و یا طریق ارتکاب آن را با علم به قصد مرتکب ارائه دهد.
۳-هرکس عالما ف عامدا وقوع جرم را تسهیل کند . مصادیق مذکور در ماده ۱۲۶ حصری هستند اما اجزاء آن مصادیق محدود و منحصر به فرد نیستند.

مصادیق خاص معاونت در قتل

۱-اکراه بر قتل دیگری که مباشر اکراه ، قصاص و اکراه کننده به عنوان معاون در قتل مستوجب حبس ابد شناخته شده است.
۲-امر و دستور به قتل دیگری که مباشر این قتل مستوجب قصاص بوده و برای آمر بعنوان معاون حبس ابد مقرر شده است.
۳- تسهیل کننده قتل بطریق مانع شدن مجنی علیه از دفاع و نگهداری او برای اینکه قاتل براحتی مرتکب قتل او گردد. برای چنین شخصی بعنوان ممسک ، حبس ابد مقرر گشته است.
۴- تسهیل کننده قتل از طریق مراقبت و نظارت برای اینکه قاتل با اطمینان خاطر ، مرتکب قتل گردد. این شخص بعنوان ناظر قتل مستوجب مجازات کورکردن چشم دانسته شده است.
با وجود اینکه هر یک از موارد فوق الذکر می تواند قابل انطباق با یکی از مصادیق و اشکال معاونت مذکور در ماده ۱۲۶ ق.م.ما باشد ، معهذا مقنن بموجب ماده ۲۱۱ قانون مزبور « آمریت و دستور به قتل» و « اکراه بر قتل دیگری» را بعنوان معاونت در قتل عمدی مستوجب قصاص و آمره و اکراه در قتل مزبور را بعنوان معاونت در قتل مستوجب حبس ابد دانسته است.

مجازات های معاونت در قتل

علیرغم ماده ۴۳ قانون مجازات اسلامی که تنها به اعمال مجازات تعزیری نسبت به معاون جرم اکتفا نموده است ، قانونگذار در مواردی مجازات خاص را برای معاونین در جرائم مختلف منجمله معاون در قتل عمد تعیین کرده است که ذیلا بدانها اشاره می گردد: مقنن در قسمت اخیر ماده۲۰۷ برای معاونت در قتل مستوجب قصاص ۳ تا ۱۵ سال حبس تعزیری را در نظر گرفته است. این مجازات در صورت سقوط قصاص از مرتکب قتل عمدی به سبب گذشت اولیاء دم یا فقدان شاکی بر طبق تبصره ماده ۲۰۸ به یک تا پنج سال کاهش داده است. به علاوه بر طبق ماده ۲۱۱ قانون مزبور برای آمر و دستور دهنده در قتل و اکراه کننده در جرم مزکور مجازات حبس ابد را مقرر داشته است و در صورت صغر یا جنون اکراه شده یا مامور به قتل ، امر و اکراه کننده را مستوجب قصاص دانسته است.